روش های نگهداری قارچ ( نگهداری قارچ با بخار پز کردن)

نگهداری قارچ با بخار پز کردن

این روش شباهت زیادی به روش سفید کردن دارد فقط به جای آب داغ و آب سرد از بخار استفاده می‌شود. سبد مخصوص بخارپز کردن را به نحوی در ظرف آب جوش قرار دهید که در تماس با آب نباشد و روی آن قرار بگیرد.

قارچ ها را به مدت 2 دقیقه داخل سبد بریزید. سپس آن‌ها را داخل آب سرد فرو ببرید و بعد آبکشی کنید. بخار آب جوش باعث تمیز شدن، نیم‌پز شدن و سفید شدن قارچ ها می شود.

قارچ ها را داخل ظرف های کوچک پلاستیکی بریزید و آن ها را داخل فریزر بگذارید. قارچ ها را می توانید هر زمان که خواستید در سوپ و یا سایر غذاها مورد استفاده قرار دهید. این روش نیز بسیار راحت است و طعم و بافت قارچ ها در زمان نگه داری بیشتر حفظ می شود. فقط احتمال دارد که آلودگی های روی سطح قارچ ها به اندازه‌ی روش قبل پاک نشوند.

روش های نگهداری قارچ 3

تفت دادن قارچ

برای این کار، ابتدا قارچ را هر اندازه و شکلی که دوست دارید خرد کنید و بعد در روغن زیتون یا روغن گردو و یا کره سرخ کنید. فقط قارچ ها را مقداری تفت بدهید و از پختن آن ها به طور کامل پرهیز کنید.

سپس بگذارید قارچ ها سرد شوند. داخل بشقاب یا ظرف شیشه ای بریزید. بعد از سرد شدن قارچ ها را به ظرف های کوچک تر مخصوص فریزر منتقل کنید.

به هنگام استفاده قارچ‌ها را به همان شکل در سوپ بیندازید یا این که دوباره آن ها را در روغن یا کره تفت دهید تا آماده‌ی مصرف شوند.

مزیت استفاده از این روش در این است که طعم قارچ به هنگام استفاده بسیار دلچسب است و بسیار راحت هم مورد مصرف قرار می‌گیرد. ولی در این روش هوای زیادی وارد ظرف فریزری می شود و هوا باعث می شود از کیفیت ماده‌ای که فریزر می کنید، کاسته شود. برای جلوگیری از این مسئله به هنگام ریختن قارچ‌ها در ظرف کمی با قاشق به آن ها فشار وارد کنید تا هوا از میان آن ها خارج شود.

روش های نگهداری قارچ برای مدت طولانی

برای نگهداری قارچ با تعداد و حجم بالا، روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر می خواهید قارچ های تازه‌ای که خریداری کرده‌اید را برای مدت زمان طولانی نگه داری و حفظ کنید، تا هر زمان که خواستید از آن‌ها استفاده کنید، می توانید یکی از روش های پیشنهادی ما را به کار بگیرید.

نگهداری قارچ با جوشاندن در آب و آبلیمو

برای نگهداری قارچ خوراکی به مدت طولانی، ابتدا آن را در ابعاد مورد نیاز برش داده و می شوییم. سپس ظرف (قابلمه) محتوی آب را بر روی اجاق قرار می دهیم و پس از جوشیدن کمی آبلیمو به آن اضافه می کنیم.

قارچ های شسته شده را که آبکش کرده ایم درون ظرف در حال جوشیدن می ریزیم و کمی آنرا هم می زنیم تا زیر و روی آن بطور یکنواخت پخته شود.

پس از یک دقیقه قارچ ها را آبکش نموده و درون آب سردی که از قبل تهیه کرده ایم می ریزیم و پس از سرد شدن مجددا آن را آبکش نموده و درون فریزر قرار می دهیم.

قارچ یکی از موادی است که نگهداری اش به مراتب سخت تر از مواد غذایی دیگر است. اگر قارچ ها را چند روز در یخچال یا به صورت خام در فریزر بگذارید سیاه می شوند.

برای نگهداری قارچ روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر می‌خواهید قارچ های تازه‌ای که خریداری کرده اید را برای مدت زمان طولانی نگه‌داری و حفظ کنید به ادامه این مطلب توجه کنید.

وجود آب و پروتئین زیاد در قارچ زمینه فساد این ماده غذایی با ارزش را فراهم می نماید و نگهداری آن را مشکل می سازد. قارچ تازه بیش از 48 ساعت در دمای 20 درجه قابل نگهداری نیست ولی چنانچه آن را در دمای 4 درجه نگهداری کنیم برای مدت یک هفته سالم خواهد ماند. در هوای گرم تابستان مدت نگهداری قارچ از این هم کمتر می شود و تقریبا بعد از 24 ساعت دچار بخارزدگی شدید و زردی بیش از حد می شود موارد بالا درباره قارچ صدفی نسبت به قارچ دکمه ای مصداق بیشتری پیدا می کند و این قارچ از ماندگاری کمتری برخوردار است.

تخته کوبی کمپوست

تخته کوبی یعنی فشرده سازی و متراکم نمودن کمپوست به منظور اتصال بهتر اجزای بستر، جهت حفظ رطوبت و تنظیم سرعت تهویه هوا در کمپوست تا میسلیومهای قارچ بهتر بتوانند کمپوست را اشغال نمایند. اینکه تخته کوبی انجام شود و یا نشود و چه موقع انجام شود به رطوبت و فشردگی و یا تراکم کمپوست بستگی دارد.

تعریف تراکم مناسب:

نشانه تراکم مناسب این است که اگر با پنجه دست کمپوست را فشار دهید، حالت فنری داشته باشد و پس از برداشتن فشار دست، به حالت اول خود برگردد. اگر کمپوست در اثر فشار دست ارتفاعش (ضخامتش)کمتر نشود، تراکم آن کمپوست زیاد است و اگر فشرده شد و ارتفاع آن کمتر شد و به حالت اول برنگشت، تراکم آن کم است.

تعریف رطوبت مناسب:

رطوبت مناسب برای کمپوست آماده مایه زنی ۶۷% ذکر شده است. یکی دو درصد کمتر و یا بیشتر مشکل چندانی ایجاد نمی کند.

تخته کوبی را می توان در زمان های ذیل انجام داد:

الف: در روز اول ورود کمپوست

ب: در روز قبل از خاک دهی

ج: هر دو زمان فوق

اگر کمپوستی که به سالن شما وارد می شود رطوبت و تراکم آن مناسب باشد، در روز اول ورود به سالن به تخته کوبی نیاز ندارد. اگر رطوبت و تراکم آن زیاد است، نه تنها به تخته کوبی نیاز ندارد، بلکه باید به طریقی تراکم کمپوست را با چارشاخ زنی کم نمود و ساختمان آن را شل کرد. بعضی مواقع دوستان از این بابت شکایت می کنند که در حالیکه دمای سالن را به ۲۴ رسانده اند، دمای کمپوست از ۳۲ پایین تر نمی آید. یکی از دلایل اینکه دمای کمپوست در سالن از دمای هوای سالن تبعیت نمی کند، همین رطوبت بالا و تراکم زیاد کمپوست می باشد. البته یادآوری می شود که دمای کمپوست با تاخیر از دمای سالن تبعیت می کند و این تاخیر گاهی تا ۴۸ ساعت و یا بیشتر هم می رسد. در حالت معمول دمای کمپوست نباید بیش از دو درجه از دمای سالن بیشتر باشد.

اگر تراکم و رطوبت کمپوست در بدو ورود کم باشد، برای افزایش تراکم آن باید در همان روز اول اقدام به تخته کوبی کرد. با تخته کوبی رطوبت و دمای کمپوست حفظ می شود و میسلیوم ها بهتر می توانند کمپوست را اشغال نمایند.

با توجه به اینکه در راه حمل از کمپوست سازی تا سالن تولید، بلوکهای کمپوست فشرده می شوند، به ندرت در بدو ورود نیاز به تخته کوبی پیدا می شود. اما بعد از اشغال کمپوست توسط میسلیوم ظرف ۱۴ روز، در روز قبل از خاک دهی عموما تخته کوبی ضرورت پیدا می کند. چون در طی این مدت قسمتی از کمپوست توسط میسلیومها مصرف شده و به صورت گرما و گاز کربنیک خارج شده است. در نتیجه بافت کمپوست متخلخل، و تراکم آن کمتر شده است.. برای افزایش تراکم کمپوست به حد مورد نیاز، قبل از خاکدهی تخته کوبی لازم است، چه روز اول ورود کمپوست تخته کوبی شده باشد و یا نشده باشید.

چرا تخته کوبی می کنیم؟

من در طی ۲۰ سال مطالعاتم در منابع تاکید زیادی بر تخته کوبی ندیده ام. مثل ککینگ و رافلینگ، تخته کوبی جزو واجبات نیست. بدون انجام اینها هم می توان به عملکرد قابل قبولی دست یافت. اگر منظور از تخته کوبی پر نمودن فاصله بلوکهای کمپوست بعد از چیدن آنها روی قفسه ها است، این کار ضرورت دارد. چون برای خاکدهی باید سطح بستر مسطح و یکنواخت باشد. البته اسم این عمل را مسطح نمودن بستر بگذاریم، با مسماتر است. اصطلاح تخته کوبی برای این کار، مناسب نیست.

مسطح نمودن بستر را تا قبل از خاک دهی،هر موقع می توان انجام داد. اگر نیازی به دستورزی برای فشرده سازی بستر و یا کنترل رطوبت آن وجود ندارد، هرچه دیرتر این عمل مسطح نمودن انجام شود بهتر است. چرا؟

اگر فقط هدف از مسطح نمودن بستر برای اعمال خاک پوششی است، روز قبل از خاک دهی بهترین موقع برای این کار است. چون کمپوست کاملا توسط میسلیوم قارچ دکمه ای اشغال شده است و خطر آلوده شدن آن توسط عوامل همسطح سازی، خیلی کمتر می باشد. مطمئن باشید که بعد از مایه زنی کمپوست، با هر دفعه دستکاری کمپوست، خطر انتقال آلودگی ها به ان بیشتر می شود. اگر شرایط کمپوست خریداری شده ایده آل است، حتی پلاستیکهای روی کمپوست ها را هم دست نزنید. حتی تا روز قبل از خاکدهی، یکبار هم وارد سالن نشوید، مگر برای بررسی بستر از نظر آلودگی ها. چه لزومی دارد که پلاستیک رویی بلوک را بردارید و باز رویش پلاستیک یک بار مصرف و یا روزنامه آلوده به انواع قارچها و عناصر سنگین و سمی پهن کنید؟ آخر این چه کاری است؟ پلاستیک روی کمپوست هم باعث حفظ رطوبت کمپوست می شود و هم توسط منافذی که دارد، اجازه می دهد که به راحتی تبادل هوا بین بستر و هوای سالن صورت پذیرد. اگر غیر از این بود چرا واحد های تولید کمپوست سطح رویی بلوک هارا سوراخ می کنند؟ فقط برای فاصله زمانی چند ساعت حمل؟ قطعا جواب منفی است. چون درطی حمل توسط کامیون، کمپوست ها روی هم چیده می شوند و آن منافذ هم توسط بلوکهای فوقانی مسدود می شود.

خواص قارچ برای پوست :

قارچ های خوراکی منبع خوبی از فیبر و اسیدهای چرب اشباع نشده هستند، اما دارای کالری پایینی می باشند و این ممکن است که عجیب به نظر برسد، اما قارچ ها می توانند برای پوست هم مفید باشند. قارچ ها حاوی ویتامین د ، سلنیوم و آنتی اکسیدان هایی هستند که از پوستتان محافظت می کنند ، قارچ در حال حاضر در کرم های موضعی و سرم ها نیز کاربرد دارد..

قارچ ها برای طعم بی نظیر و مزایایی که برای سلامتی دارند، بسیار محبوب می باشند و سرشار از مواد مغذی هستند ؛قارچ های خوراکی ارزش غذایی خوبی دارند قارچ یکی از سبزیهایی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند اما راه استفاده از این خواص تنها انتخاب صحیح قارچ است که پیشنهاد می شود برای خرید قارچ باید محتاط باشید و آن را از فروشگاه های معتبر تهیه کنید..

هیدراته نگهداشتن پوست

اسید هیالورونیک، بعنوان یک مرطوب کننده داخلی بدن محسوب می شود، زیرا پوست را پر و سفت می کند. این ماده، چین وچروک ها و خطوط پیری را کاهش می دهد. قارچ، حاوی پلی ساکارید است، که در آبرسانی و پرکرد در غالب خواص قارچ اشاره شده است با مصرف قارچ، پوست، موثر است و پوست نرم و انعطاف پذیر می شود..

کمک به درمان آکنه با قارچ

بعضی از قارچ ها، اسیدکجیک دارند و یک روشن کننده طبیعی برای پوست است. این اسید، تولید ملانین بر سطح پوست را کاهش می دهد. سلول های جدید پوست را که بعد از لایه برداری سلول های مرده تشکیل شده اند، روشن می کند.

این ماده، جایگزین عالی ای برای روشن کننده های شیمیایی سمی مانند هیدروکینین که خطر ایجاد سرطان را دارد، است.

قارچ دارای خواص ضد پیری است

قارچ، دارای خواص ضدپیری است. اسیدکوجیک، در کرم ها و لوسیون ها و سرم ها به عنوان درمانی برای علائم پیری مانند لکه های کبد، لکه های پیری، تغییر رنگ و رنگ پوست نامناسب ناشی از آسیب نوری،استفاده می شود.

قارچ، دفاع طبیعی بدن را افزایش می دهد و با سالم کردن آن، ظاهر پوست را بهبود می بخشد.

قارچ برای درمان اختلالات پوستی

به دلیل التهاب و فعالیت زیاد رادیکال آزاد، اختلالات پوستی به وجود می آیند. قارچ، حاوی آنتی اکسیدان و ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی است. استفاده موضعی از این ترکیبات طبیعی، درمان را سرعت می بخشد و با التهاب مبارزه می کند عصاره استخراج شده از قارچ، معمولا در محصولات پوست و برای درمان مشکلات پوستی مانند آکنه استفاده می شود.

قارچ پلوروتوس ارینجی (Pleurotus eryngii) از خانواده قارچ صدفی می باشد و به دلیل ارزش بالای تغذیه ای، تاثیرات مناسب دارویی و سهولت تولید و نگهداری یکی از گونه های مهم و ارزشمند در میان قارچ های خوراکی و دارویی محسوب می شود. این قارچ به طور طبیعی در مناطق مختلف غرب و شمال غرب کشور رویش داشته و از استقبال خوبی بین مردم برخوردار است. در این مقاله ب روش های کشت و پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی) پرداخته می شود.

سیستم های پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی)

نحوه کشت و پرورش قارچ شاه صدف ارینجی به دو صورت کلی انجام می گیرد:

• سیستم کشت درون کیسه های پلاستیکی

مرسوم ترین روش پرورش قارچ شاه صدف در کیسه های پلاستیکی می باشد. کیسه هایی از جنس پلی اتیلن و یا پلی پروپیلن (به وزن ۵/۰ تا ۳ کیلوگرم بستر کشت در هر کیسه) با یک درپوش فیلتری برای جلوگیری از ورود آلودگی ها به بستر کشت، در این روش استفاده می شود. طبقات کشت در این روش به صورت عمودی بوده و کیسه های کشت به گونه ای در این طبقات قرار می گیرند تا میوه ها از راست و یا چپ طبقه کشت، تولید و برداشت شوند. در این روش تولید بیشترین مقدار صرفه جویی از فضای سالن را به همراه خواهد داشت و در نتیجه راندمان استفاده از هر سالن کشت در شرایط یکسان از روش های دیگر بالاتر است.

این روش تولید می تواند یک طرفه یا دو طرفه انجام گیرد. در روش دو طرفه فقط یک ردیف بستر کشت چیده شده و از سر و انتای کیسه پلاستیکی امکان ایجاد میوه قارچ ارینجی وجود خواهد داشت. اما در روش دو طرفه، دو ردیف کشت به موازات یکدیگر در سالن کشت قرار داده می شود و تنها از سر کیسه پلاستیکی اقدام به برداشت محصول قارچ می شود.

• سیستم کشت درون بطری های پلاستیکی

در کشورهایی که تولید این قارچ به صورت مکانیزه انجام می گیرد مانند ژاپن، کره جنوبی، چین، ایالات متحده و کانادا، این روش برای تولید و پرورش قارچ شاه صدف استفاده می گردد.

در این روش برای پرورش قارچ شاه صدف، از بطری هایی از جنس پلی پروپیلن به حجم ۸۵۰-۱۰۵۰ میلی لیتری استفاده می شود. این روش کشت در تمام مراحل تولید به جز مرحله برداشت میوه، به صورت مکانیزه انجام می شود. عموماً در این روش پس از سفید شدن بستر کشت با میسیلیوم قارچ ارینجی، درپوش مخصوص بطری های کشت برداشت شده و سطح بالایی بستر کشت برای یکنواختی بهتر در تولید خراش دهی می شوند. در نهایت محصول برداشت شده به دو صورت بسته بندی شده و یا فله ای به فروش می رسد.

مراحل پرورش شاه صدف (ارینجی)

پرورش قارچ شاه صدف (ارینجی) شامل دو مرحله رشد و تولید میوه است. قارچ ارینجی برای تولید میوه نیاز به ۵۰۰-۱۰۰۰ لوکس نور دارد که برای تولید میوه با کیفیت ضروری می باشد. برای کاهش هزینه ها می توان از نوارهای LED و یا SMD که با مصرف برق بسیار پایین لوکس مناسب نوری را تولید می کند، بهره برد.

• مرحله رشد

در این مرحله بسترهای کشت مایه زنی شده بر حسب روش کشت (عمودی یا افقی) در طبقات چیده می شوند. دمای ۳±۲۴ درجه سانتی گراد در سالن کشت، رطوبت ۸۰% در این سالن به مدت ۲۰ تا ۳۰ روز اعمال می شود تا میسیلیوم قارچ ارینجی تمام بستر کشت را سفید نموده و بلوک سفید رنگی را تولید کند. در این مرحله حضور نور الزامی نیست.

• مرحله تولید میوه

اولین قدم در این مرحله، حذف درپوش و یا دهانه فیلتردار در بطری ها و یا پلاستیک های کشت است. این اقدام با ابزار ضدعفونی شده و توسط کارگران با تجربه انجام می شود. برای وارد شدن به فاز زایشی، قارچ خوراکی – دارویی ارینجی نیاز به سه شوک اکسیژن، نور و دما دارد. پس از گذشت دوره رشد، هوای داخل سالن تهویه شده تا هوای فیلتر شده و اکسیژن دار با هوای داخل سالن تعویض گردد. دمای سالن از دمای مرحله رشد به دمای ۱±۱۷ درجه سانتی گراد کاهش داده می شود. همچنین بوسیله لامپ های تعبیه شده در سالن تولید، ۵۰۰-۱۰۰۰ لوکس به مدت ۸ ساعت در روز به سطح میوه گیری اعمال می شود. این اقدامات باعث می شود تا بسترهای سفید شده قارچ ارینجی به فاز زایشی وارد شده و شروع به تشکیل ته سنجاقی های اولیه کنند.

رطوبت در این مرحله بین ۸۵% تا ۸۷% می باشد (بسته به نژاد قارچ استفاده شده) حدود یک هفته تا ۱۰ روز بعد، میوه های اولیه تشکیل می گردد. نکته حائز اهمیت این است که مرحله ای به نام خراش دهی نیز وجود دارد. البته در کشت های سنتی پرورش قارچ شاه صدف بدون این مرحله انجام می گیرد اما در کشت های مکانیزه و در بطری های کشت، این مرحله توسط دستگاه به خصوصی به صورت کاملآً مکانیزه انجام می شود.

این عملیات برای یکنواخت شدن بیشتر میوه ها از نظر طول، قطر ساقه و همچنین همزمان شدن تولید میوه ها انجام می گیرد.

فرمول های رایج و متداول برای تولید بستر کشت قارچ ارینجی

از ترکیبات لیگنوسلولزی مختلفی می توان در تهیه بستر کشت قارچ شاه صدف استفاده نمود، اما چند نکته در انتخاب این بسترهای کشت حائز اهمیت است:

• برای رشد میسیلیوم قارچ ارینجی در بستر کشت نیاز به اکسیژن بوده و میسیلیوم قارچ در محلی که اکسیژن نباشد و یا دسترسی به اکسیژن وجود نداشته باشد، رشد نمی کند. بنابراین بافت ترکیب بستر کشت باید به گونه ای انتخاب شود که حداکثر هوادهی و ذخیره هوا را در بین خلل و فرج خود داشته باشد. عموماً به دلیل ریز بودن بیش از حد ذرات بستر کشت، فضاهای خالی با آب و رطوبت بستر کشت پر شده و میسیلیوم قارچ به دلیل نبودن اکسیژن از بین خواهد رفت.
• برای تولید محصولی سالم و عاری از هر گونه ماده سمی و سنتزی، ترکیبات استفاده شده، در بستر کشت باید عاری از هر گونه ترکیبات سنتزی و مصنوعی باشد. به وطر مثال در صورت استفاده از خاک اره، این ترکیب از ترکیبات نئوپان و یا MDF، چسب چوب و … نباید در تولید آن مصرف شده باشد زیرا باعث تولید مواد سمی و مضر برای مصرف کننده قارچ خوراکی می شود.
• اصل ارزان بودن تهیه بستر کشت را فراموش نکنید. سعی کنید در منطقه ای که قصد تولید این قارچ را دارید، از ضایعات گیاهی نزدیک آن منطقه که براحتی در دسترس است استفاده کنید. در غیر اینصورت اقدام به بستر کشت از مراکز معتبر با فرمولاسیون مطمئن و نژاد مرغوب نمایید.
• همواره از ترکیبات گیاهی رطوبت ندیده استفاده کنید و برای انبار کردن، این ترکیبات را در جایی خشک نگهداری نمایید. ضدعفونی ترکیبات و ضایعات گیاهی که قارچ های بیماریزا در آن رشد کرده باشند، به دلیل تولید اسپور فراوان در این قارچ ها، بسیار مشکل بوده و احتمال آلودگی در بستر کشت را بالا می برند. در ادامه تعدادی از فرمول های بستر کشت این قارچ معرفی می شوند:
• کلش گندم (۹۰-۹۵%) + پوسته پنبه دانه (۵-۱۰%)
• کلش گندم (۵۰ %) + خاک اره (۵۰%)
• چیپس چوب (۵۰%) + پوسته پنبه دانه (۵۰ %)
• ساقه ذرت (۸۰ درصد) + پوسته پنبه دانه (۱۰%) +کنجاله سویا (۱۰%)
• باگاس نیشکر (۴۰%) + ساقه ذرت (۴۰%) + کلش گندم (۲۰%)

پس از رطوبت دهی مواد اولیه در حد اشباع و مخلوط کردن آنها با نسبت های توصیه شده این ترکیبات، در کیسه ها یا بطری های پلاستیکی قرار می گیرند و با استفاده از اتوکلاوهای صنعتی کاملاً ضدعفونی می شوند. زمان، دما و فشار اتوکلاو متغیر بوده و به حجم توده و ظرفیت اتوکلاو بستگی دارد.

اسپان قارچ شاه صدف (ارینجی)

عمدتاً دو نوع اسپان دانه غلات و اسپان مایع برای تولید قارچ ارینجی استفاده می شود. استفاده از اسپان های ذکر شده، به نوع روش مکانیزه و یا سنتی در تولید مرتبط است. در روش کشت درون بطری و تمام مکانیزه، تلقیح اسپان با دستگاه انجام می گیرد و از اسپان مایع برای این منظور استفاده می شود. محیط کشت مایع در بیوراکتورهای مخصوص تهیه شده و با تلقیح میسیلیوم نژاد مرغوب قارچ ارینجی به آن، اسپان مایع تهیه می شود. این مراحل تماماً در شرایط استریل انجام می شود. در ادامه توسط دستگاه مایه زنی خودکار، اسپان مایع به دورن بطری های کشت تزریق می شود. اما در روش کشت درون کیسه های پلاستیکی، اسپان جامد و عموماً اسپان دانه غلات استفاده می شود.

به طور کلی بذر قارچ ارینجی را به نسبت ۱-۳ % وزن بستر کشت مرطوب، مخلوط می کنند. باید توجه داشت که میزان بذور مصرفی تابعی از جنس مواد استفاده شده در کمپوست، نوع نژاد قارچ خوراکی و میزان کنترل عواملی که رشد قارچ را تحت تاثیر قرار می دهند مانند رطوبت، هوادهی، دی اکسید کربن و … می باشد.

مصرف بیش از اندازه اسپان ممکن است باعث افزایش درجه حرارت و همچنین بالا رفتن غلظت دی اکسیدکربن در بستر شود و در نتیجه موجب تغییر شکل ظاهری قارچ ها و یا کاهش عملکرد می گردد. برای رسیدن به راندمان بالاتر، بهتر است پس از انتخاب نوع واریته و گونه قارچ ارینجی و نوع کمپوست با تهیه تعدادی کیسه کمپوست به طور آزمایشی و در شرایط نگهداری یکسان در هر کیسه مقدار متفاوتی مایه زنی مورد آزمون قرار می گیرد و سپس با بررسی عملکرد بهترین درصد بذرپاشی نسبت به نوع بستر کشت استفاده گردد.

یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت تولید قارچ ارینجی، استفاده از بذر سالم و قوی می باشد. خصوصیات یک بذر خوب عبارت است از:

• بذر از نسل F1 نژاد قارچ مورد پرورش باشد تا بتوان محصول زیاد و با کیفیت تولید نمود. چنانچه میسیلیوم انتقال داده شده بر روی دانه های غلات از نسل F1 باشد، سریعاً بستر کشت را پر نموده و بر سایر آلودگی های احتمالی موجود در بستر غلبه خواهد نمود. دقت کنید که از لحاظ ظاهری هیچ تفاوتی بین یک کیسه بذر نسل F1 با نسل های بعدی وجود ندارد. تنها در صورت کشت در محیط و مشاهده عکس العمل قارچ و میزان کیفیت محصول می توان به این موضوع پی برد. چون زمانی تولیدکننده قارچ متوجه ضعیف بودن اسپان کشت شده می شود که مدت ها پیش کشت صورت گرفته و محصول در حال تولید است.
• عدم آب افتادن اسپان، چنانچه نسبت میزان پودر سنگ گچ و بذر غلات به درستی رعایت نگردد یا اینکه اسپان پس از تولید در مجاورت هوای گرم برای مدت طولانی نگهداری شود، اسپان حالت لزج پیدا می کند که اصطلاحاٌ به آب افتادن معروف است که این بذر کیفیت مناسب نخواهد داشت. آب درون اسپان باعث به هم چسبیدن دانه های غلات می شود و براحتی قابل مشاهده است. توصیه می شود از این اسپان هرگز استفاده نشود.
• عدم وجود آلودگی به کپک های رقیب؛ کپک های رقیب چنانچه در زمان تلقیح به درون کیسه یا شیشه اسپان راه پیدا کنند، بر روی بذر غلات رشد می کنند و درون ظرف اسپان به رنگ های سبز، سیاه و … قابل مشاهده هستند. چنانچه چنین کپک هایی درون ظرف اسپان دیده شدند، از مصرف آن بایستی خودداری شود. با این وجود کپک های ریزی وجود دارند که با چشم دیده نمی شوند و با گذشت چند روز از کشت، درون بستر نمایان می شوند. جهت حصول اطمینان از وجود چنین کپک هایی و اصولاً اطمینان از عدم وجود آلودگی های درون بذر مصرفی، چنانچه قارچ در سطح انبوه تولید می گردد، بهتر است یک نمونه کوچک از اسپان مورد نظر را در سطح آزمایشی در محیط غذایی PDA (محیط کشت میکروبی که برای رشد و تکثیر قارچ ها به کارمی رود. در واقع یک محیط کشت عمومی برای مخمرها و کپک ها می باشد که ترکیبات آن شامل سیب زمینی دکستروزاگار می باشد) در پتری دیش کشت شود. پس از چند روز و حصول اطمینان از سلامت بذر، اقدام به کشت در سطح انبوه گردد. در این مدت می توان بقیه اسپان را در جای خمک و مطمئن نگهداری نمود تا بدین وسیله از ضرر و زیان احتمالی کاسته شود.

تلقیح بسترهای کشت قارچ شاه صدف (ارینجی)

از آنجایی که بستر کشت قارچ ارینجی در پلاستیک ها و یا بطری های کشت استریل می شود، این شرایط در اتاق مایه زنی یا تلقیح نیز بایستی رعایت شود. بنابراین پس از خارج نمودن بسترهای کشت از اتوکلاو، این بسترهای کشت به سالن مایه زنی انتقال داده می شوند و در شرایطی کاملاً استریل اسپان قارچ ارینجی به بسترهای کشت تلقیح می شود. در روش مدرن و کشت درون بطری، این عملیات توسط ربات های ویژه ای صورت می گیرد. به این صورت که پس از ورود به دستگاه مایه زنی، ابتدا درب بطری توسط دستگاه برداشته می شود و سپس نازل های ویژه ای، اسپان مایع را به درون بطری های کشت تزریق می کنند. در انتها درب بطری ها مجدداً توسط دستگاه گذاشته می شود و بطری ها به سالن های کشت منتقل می شوند.

در روش های سنتی تر، این عملیات با استفاده از بذر دانه غلات، اسپاون مایع و یا هر نوع بذر دیگر در یک خط مایه زنی توسط نیروی کارگری و بر روی نوار نقاله مایه زنی شده و به سالن رشد منتقل می شود. حجم تولید و همچنین مراقبت از حضور آلودگی ها در این مرحله بسیار مهم بوده و حساسیت ویژه ای دارد. توان نیروی کارگری برای مایه زنی و همچنین رعایت کامل نکات بهداشتی و استریل بودن اتاق تلقیح از عوامل مهم و تاثیرگذار در این مرحله است.

برداشت قارچ شاه صدف

از هر بستر کشت، یک تا دو بار برداشت صورت می گیرد. برداشت قارچ ارینجی به راحتی انجام می گیرد و تنها با گرفتن ساقه آن و خم کردن به چپ یا راست انجام می شود. ممکن است انتهای قارچ برداشت شده به مقداری بستر کشت متصل باشد که کارگر قارچ چین در این مرحله و همزمان با برداشت، انتهای قارچ را با استفاده از چاقو جدا نموده و قارچ های برداشت شده را به صورت فله و یا بسته بندی به سردخانه منتقل می کند. پس از طی شدن یک دوره سرمایی (شوک سرمایی بعد از برداشت) که برای ماندگاری بهتر قارچ توصیه می شود، این قارچ آماده انتقال به بازار می باشد.

آبیاری

به دلیل رطوبت بستر کشت و همچنین رطوبت نسبی سالن، در صورت کنترل شرایط محیطی تنها یک مرحله آبیاری و آن هم پس از برداشت اول انجام می شود. مقدار آب آبیاری پس از برداشت اول حدود ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم بستر کشت است. البته در صورت کنترل نشدن شرایط محیطی و سالن داری، رطوبت بستر کشت تبخیر شده و نیاز به آبیاری های بیشتر است اما نکته مهم در این بخش آن است که به هیچ وجه ۲۴ ساعت قبل از برداشت آبیاری بر روی بسترهای کشت انجام نگیرد و پس از آبیاری های ناخواسته گردش هوای داخل سالن را بیشتر کنید تا قطرات آب به روی میوه قارچ ایجاد لکه نکند.

ارزیابی میزان کیفیت مکمل‌های گانودرما در ایالات متحده

چگونگی مصرف گانودرما

ا

خاکدهی بستر کشت (Casing)

زمان اعمال خاک پوششی موقعی است که میسلیوم به خوبی در کمپوست رشد کرده است که معمولاً ۱۴ تا ۱۷ روز پس از مایه زنی است. قبل از اعمال خاک پوششی، کیفیت کمپوست بایستی به صورت عینی بررسی شود و حضور مناطق مشکل‌دار چک شود.

ضرورت خاکدهی

پوشش سطح بستر کشت با خاک یکی از مراحل مهم در فرآیند تولید قارچ دکمه‌ای است. استفاده از خاک پوششی در حقیقت برای تبدیل مرحله رویشی به مرحله زایشی بسیار ضروری است. پوشش بستر کشت با لایه‌ای از خاک پوششی به عمق ۳.۵ تا ۴.۵ سانتی متر میکروکلیمای ویژه ایجاد می‌کند که به تولید اجسام میوه‌ای کمک می‌نماید. این لایه از نظر خصوصیات تغذیه‌ای با کمپوست متفاوت است. خاک پوششی می‌تواند مقدار زیادی آب در خود ذخیره کند و در موقع لزوم آن را در اختیار میسلیوم قرار دهد. علاوه بر این، محیط ویژه‌ای در لایه خاک پوششی بوجود می‌آید که برای تولید میسلیوم قارچ و همچنین میکروارگانیسم‌های مورد نیاز برای میوه‌دهی قارچ مطلوب می‌باشد. برخی از دلایل لزوم استفاده از خاک پوششی عبارتند از:

۱. خاک پوششی هیچ گونه غذایی برای میسلیوم قارچ دکمه‌ای فراهم نمی‌کند. لذا زمانی که میسلیوم قارچ دکمه‌ای با محیط فاقد مواد غذایی مواجه شود، تولید اندام باردهی تحریک می‌شود.

۲. خاک پوششی رطوبت لازم را برای میسلیوم فراهم می‌کند و از هدر رفتن رطوبت نیز جلوگیری می‌نماید. تحقیقات نشان داده است که یک رابطه معنی داری بین سطح تنش رطوبتی در خاک پوششی و تشکیل اندام باردهی وجود دارد. یک لایه خشک یا شور، می‌تواند تولید را متوقف کند، درحالیکه تنش رطوبتی کم، تشکیل اندام‌های باردهی را بیشتر می‌کند. تولید اندام باردهی در بستر کشتی که خاک پوششی ندارد انجام نمی‌شود چرا که تنش رطوبتی در سطح چنین بستر کشتی، بسیار بالا است.

3. خاک پوششی باعث استقرار اندام‌های باردهی می‌شود.

4. میکروارگانیسم‌هایی در خاک پوششی وجود دارند که باعث فعال شدن ژنهای عامل تولید اندامهای زایشی می‌شوند. گروهی از این میکروارگانیسم‌ها باکتری‌هایی از جنس سودوموناس (Pseudomonas putida)) می‌باشند. بنابراین در هنگام پوشش بستر کشت بایستی از خاکی استفاده نمود که تمامی‌چهار هدف گفته شده در بالا را برآورده سازد.

تصویر زیر بستر آماده برای خاکدهی را نشان میدهد. این تصویر را یکی از همکاران در یکی از گروههای مرتبط با تولید قارچ گذاشته بودند.

اثر خاک پوششی بر قارچها

نوع خاک پوششی اثر زیادی بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاک سنگین تر باشد، وزن قارچ‌ها سنگین تر خواهد بود. در خاک سنگین تعداد قارچها در واحد سطح کاهش پیدا می کند، چون میسلیوم کمتری در خاک سنگین رشد می کند. خاک سنگین به طور کامل توسط میسلیوم قارچ کلونیزه نمی شود. در نتیجه خاک دیرتر خشک می شود. وقتی که میسلیوم کمتری در خاک وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقی های کمتری در واحد سطح تشکیل می شود.
از طرف دیگر در خاکهای سبک، تعداد ته سنجاقی های زیادی در واحد سطح تشکیل می شود. مهمترین مشکل تعداد قارچ زیاد در واحد سطح این است که همه آنها به قارچ کامل تبدیل نمی شوند و پین مردگی زیاد می شود. نکته مهم در انتخاب خاک پوششی این است که همیشه بافت آن ثابت باشد. یعنی هر دفعه از یک ترکیب جدید استفاده نشود چون با تغییر بافت و ظرفیت نگهداری آب آن، نحوه مدیریت آن تغییر می کند که موضوعی مشکل ساز خواهد بود.
برای تولید قارچهای با کیفیت، ثبات میزان تبخیر از خاک پوششی لازم است. زمانی این ثبات حاصل می شود که خاک پوششی به اندازه کافی حاوی فیبرهای بلند باشد. این فیبرها مانع از به هم پاشیدگی بافت خاک بعد از آبیاری می شوند. در خاک پوششی خشک، میسلیوم های ضعیف بهتر رشد می کنند که خصوصیت مطلوبی نیست. ولی در خاک مرطوب بیشتر میسلیومهای قوی رشد می کنند. اگر خاک پوششی خیلی ریز باشد (شنی)، میسلیوم ها همه فضای خاک را پر می کنند و جایی برای ذخیره آب باقی نمی گذارند.
آزمایشات نشان داده است که در خاک پوششی باکتریهایی هستند (سودوموناس پوتیدا)که موجب القای پین دهی در میسلیوم‌ها می شوند. البته نقش های دیگری هم برای آن در نظر گرفته‌اند. بنابراین خاک پوششی را بهتر است استریل نکنیم ، بلکه پاستوریزه کنیم تا جمعیت این باکتریهای مفید کاملا از بین نروند.