قارچ پاتوژن Papulaspora byssina

استروما: پنبه‌‌ای شدن میسیلیوم‌ها

کپک تارعنکبوتی یا داکتی لیوم

کپک تار عنکبوتی (Hypomyces rosellus) یا داکتی لیوم (Dactylium) به صورت لکه های سفید روی سطح خاک پوششی دیده می شود. این کپک خیلی سریع روی سطح خاک پوششی را می پوشاند. قارچ آلوده به این کپک توسط تارهای سفید عنکبوتی پوشیده شده و پس از تضعیف به رنگ قهوه‌ای درآمده و در نهایت می پوسد. تارهای عنکبوتی این بیماری به تدریج ضخیم شده و به صورت لایه ضخیمی در می آید. به مرور زمان این تارها به رنگ ارغوانی- قهوه ای در می آیند و در نهایت به رنگ زرد می گرایند. اسپورهای این قارچ به راحتی توسط باد و یا آبیاری بستر قارچ به اطراف، پراکنده می شوند. این کپک همچنین توسط قطعات میسلیوم خود با چسبیدن به وسایل مورد استفاده و بدن و لباسهای کارگران به راحتی به اطراف پخش می شود.

آلودگی اولیه خاک پوششی به این کپک، در زمان تهیه و ترکیب اجزای خاک اتفاق می افتد، چون این قارچ در خاک زندگی می کند و به راحتی می تواند به خاک پوششی منتقل شود. اگر این بیماری دریک سالن وارد شود، اسپورهایش توسط باد به سالن های دیگر منتقل می شود. علاوه بر این، داکتی لیوم ممکن است توسط چسبیدن اسپورها و قطعات میسلیوم به کفشها و لباسهای کارگران از یک سالن به سالن دیگر منتقل شود. همچنین ضایعات قارچ و کمپوست آلوده می تواند منبع آلودگی از یک کشت به کشت دیگر شود. حشرات نیز از عوامل انتقال این بیماری می باشند.

رطوبت نسبی زیاد و دمای بالای سالن کشت بعد از اعمال خاک پوششی، باعث ترغیب رشد این بیماری می شود. بنابراین باید دقت زیادی در کنترل شرایط محیطی سالن داشت. تجربه نشان داده است که اگر خاک پوششی توسط اسپورهای این قارچ آلوده شود، علائم بیماری در فلاش آخر ظاهر می شود، اما وقتی که آلودگی توسط قطعات میسلیوم این قارچ ایجاد شود، علائم بیماری قبل از فلاش اول، در زمان تشکیل ته سنجاقی‌ها دیده می شود. غالبا این بیماری بر روی ساقه های شکسته قارچها که بعد از برداشت در بستر باقی می مانند و یا بر روی قارچهای مرده ظاهر می شود.

روشهای کنترل

سالن دار باید مدام بستر کشت قارچ را کنترل کند تا به محض رویت این کپک، به کنترل آن بپردازد. در صورت رویت آلودگی:

۱- روی لکه های آلوده نمک و یا چوش شیرین بپاشد و یا منطقه آلوده را با فرمالین ۲% اسپری کند و بلافاصله بعد از آن، منطقه آلوده را با آهک بپوشاند.

۲- رطوبت نسبی و دمای سالن را پایین بیاورد.

۳- سیرکولاسیون هوا را بیشتر کند.

علی رغم مباحثی که مطرح شد، این کپک، بر عکس مایکوگون، مشکل خیلی زیادی ایجاد نمی کند. معذالک، اگر جلوی آن گرفته نشود، می تواند باعث کاهش عملکرد قارچ شود

مگس‌های قارچ

در منابع توصیف هر یک از این گونه های مگس در حد جزئیات آورده شده است، که به کمک آنها نوع مگس موجود در سالن یا مزرعه قارچ را می توان تعیین نمود. شناخت دقیق نوع مگس لازم است چون روش کنترل ان بستگی به سیکل زندگی و خصوصیات رشد و نموی آن دارد.

مگس‌ها توسط بوی ناشی از کمپوست و میسلیوم های در حال رشد در سالن، از طریق هر گونه منفذی که پیدا کنند، وارد سالن های کشت می شوند و روی کمپوست و یا میسلیوم، خاک پوششی و یا اندام میوه دهی تخم ریزی می کنند. در شرایط مساعد، پس از گذشت ۱۰-۵ روز، از درون این تخم ها، لاروهای این مگس ها بیرون آمده و با تغذیه از قارچ و میسلیوم و عوارض جانبی که ایجاد می کنند، خسارت زیادی به اندام میوه دهی قارچ وارد می نمایند. لاروها از میسلیوم های قارچ نیزتغذیه نموده و پین ها را گاز گرفته و می جوند. پین های در حال رشد و قارچهای جوان که مورد حمله لاروها قرار می گیرند، از قارچ های سالم کوچکتر بوده و قبل از رسیدن به بلوغ می میرند. خسارت به میسلیوم ها نیز قابل توجه است، چون منجر به تشکیل پین های قهوه ای و چرمی می شود. علاوه بر این قارچهای جوان آلوده به لارو، دارای ساقه توخالی بوده و یا قبل از بلوغ می میرند. این نوع خسارت بسیار گول زننده می باشد. چون زمانی اتفاق می افتد که جمعیت لاروها اینقدر زیاد نیست که باعث ایجاد سوراخ در ساقه قارچ شود. بنابراین می تواند از دید سالن دار، دور مانده و قابل تشخیص نباشد.

علاوه بر کاهش عملکرد ناشی از خسارت لاروها که از میسلیوم تغذیه می کنند، ظاهر قارچهای آلوده نیز بدرنگ شده و بازار پسندی خود را از دست می دهند. لاروها همچنین وارد اندامهای میوه دهی شده و در آن سوراخ و تونل ایجاد می کنند که قارچ را برای استفاده نامناسب می نمایند.

در نتیجه آلودگی شدید توسط مگس ها در زمان بذر زنی و یا رشد میسلیوم در کمپوست، کمپوست توسط تعداد زیادی از لاروها اشغال شده و لاروها از میسلیوم ها تغذیه نموده و به رشد خود ادامه می دهند و در نتیجه مقدار زیادی مدفوع تولید می کنند. در نتیجه مناطقی از کمپوست آلوده به حالت توده لجنی با بوی گندیدگی درامده که میسلیوم قارچ قادر به رشد در آن نیست.

مناطق پوسیده کمپوست و پین های پوسیده که توسط لارها خسارت دیده اند، مکان مناسبی برای تکثیر انواع کنه ها خواهند بود. کنه ها توسط مگس های بالغ به داخل سالن ها راه پیدا می کنند. به طوری که هر مگس می تواند تا ۳۰ کنه را با خود به داخل سالن حمل کند. از آنجا که کنه ها نیز معمولا ناقل بیماریهای باکتریایی و ورتیسیلیوم می باشند، پخش آنها می تواند به صورت ناخواسته انواع میکروارگانیسم های مضر را در سراسر مزرعه و سالن پخش کند.

کنترل مگس‌های قارچ

مگسها با پرواز و حرکت از روی قارچهای بیمار و نشستن بر روی قارچهای سالم، انواع بیماری‌ها را پخش می‌کنند. مگسهای بالغ می توانند اندامهای تکثیری بیماری ورتیسیلیوم و اسپور‌های قارچهای رقیب را با خود حمل کنند. به این طریق مگسهای بالغ در مقایسه با لاروها، خسارت بیشتری به قارچها وارد می کنند و اگر کنترل نشوند، کمپوستهای جدید را به انواع بیماری ها آلوده خواهند کرد.

معمولا جمعیت مگسها در فصل تابستان و پاییز افزایش می یابد. در طی این فصول تکثیر و مهاجرت مگسهای فورید (Phorid) به شدت زیاد می شود. این مگسها در در اطراف منابع روشنایی بسیار فعال هستند و می توانند برای قارچ چین ها مزاحمت ایجاد کنند.

بر خلاف مگسهای فورید، که آفات فصلی هستند، سیارید ها می توانند در تمام طول سال در مزرعه قارچ حضور داشته باشند و یکی از دلایلی که این مگسها به حشره کشها مقاوم می شوند، همین است.

با استفاده از توری های مناسب، به طوری که در هر سانتی متر مربع کمتر از ۱۶ منفذ داشته باشد، در ورودی ها و خروجی های هوا به محوطه مایه زنی و سالنها، می توان جلوی ورود مگسهای بالغ را به محل مایه زنی و بلوکه زنی و همچنین سالن های کشت گرفت. خروجی هوای سالن چون بوی قارچ و کمپوست می دهند، نسبت به ورودی های هوا، بیشتر مگسها را جذب می کنند. بنابراین توجه بیشتری به نصب توری در خروجی هوا داشته باشید. هرگونه منفذی در کنار دریچه های خروج هوا و دربها و دیوارها بایستی کاملا بسته شود. با استفاده از تله های نوری و کاغذی و تعویض روزانه آنها، تعداد مگسهای وارد شده به سالن را یاد داشت کنید تا در موثر بودن روش کنترل و توری های مورد استفاده، راهنمای شما باشد.

کیفیت کمپوست مورد استفاده نقش مهمی در شیوع و میزان خسارت توسط مگس ها بازی می نماید. آزمایشات و تجربیات زیادی نشان داده است که بین میسلیوم و مگسهای سیارید رابطه آنتاگونیستی وجود دارد. کمپوستی که به خوبی توسط میسلیوم پر شود، مگسهای ماده را برای تخمریزی جذب نمی کند و حجم زیاد میسلیوم در کمپوست، مانع از رشد لاروهای مگس می شود. بر عکس، میسلیوم ضعیف مکان مناسبی برای تخمریزی و رشد و نمو مگسها و لاروهای انها می باشد.

کمپوست تازه مایه زنی شده را بایستی در چند روز اول ورود به سالن، به طریقی از مگسها دور نگه داشت. این کار با رعایت بهداشت، نصب توری مناسب در ورودی ها و خروجی های سالن و استفاده معقول از حشره کشهای مجاز باید انجام شود. در شرایط خاص می توان کمپوست را نیز با حشره کش تیمار نمود.

در موقع استفاده از حشره کش در کمپوست، مخلوط نمودن و توزیع یکنواخت سم در کمپوست بسیار مهم است، چون اثر حشره کش اساسا به سمپاشی تمامیت کمپوست بستگی دارد. اگر قسمتهایی از کمپوست سمپاشی نشوند، آلودگی از آن قسمتها به بقیه قسمتهای کمپوست سرایت خواهد کرد. سمپاشی کمپوست در زمانی بایستی صورت بگیرد که در خلال اسپاون ران، سم و میسلیوم با هم تماس پیدا نکنند، چون در اثر پاشیدن سم روی میسلیوم، سم بر رشد میسلیوم و تشکیل اندامهای میوه دهی قارچ اثر معکوس خواهد گذاشت. بنابراین میسلیوم و حشره کش نبایستی همزمان به کمپوست اضافه شوند. صرف نطر از فرمول سم، باید آن را قبل از مایه زنی با بذر قارچ، به کمپوست اضافه کرد. بدین طریق سطح میسلیوم به سم آغشته نخواهد شد. سمپاشی کمپوست، فقط کمپوست را در مرحله اسپاون ران حفاظت می کند. عدم حفاظت بعد از خاکدهی می تواند منجر به آلوده شدن خاک پوششی به مگس و در نتیجه خسارت به میسلیوم در سطح کمپوست و خاک پوششی شود.

ترکیبات مورد استفاده در خاک پوششی و خاک پوششی آماده بایستی در اتاق تمیزی نگه داری شوند. اگر حشره ای در خاک پوششی وجود دارد، خاک را باید پاستوریزه و یا با فرمالین ضدعفونی کرد. در خلال آماده نمودن خاک پوششی و بعد از آن، برای کنترل لاروها، خاک باید با دیفلوبنزورون (دیمیلین) سمپاشی شود. در موقع سمپاشی خاک پوششی در مرحله آماده سازی آن، باید سمپاشی و مخلوط نمودن سم با خاک یکنواخت و همه جایی باشد. برای سمپاشی، سم را ابتدا در آب حل نمایید و سپس به خاک اضافه کنید. دیمیلین را می توان به روی خاک پوششی نیز اعمال نمود. در اینصورت باید مطمئن شد که سم به همه جای خاک بخوبی نفوذ می نماید. یاداوری می نماید که دیمیلین در آب حل نمی شود، بنابراین در موقع استفاده از آن بایستی مدام آن را هم زد.

بعد از اعمال خاک پوششی، از ورود مگسها به سالن کشت بایستی جلوگیری شود. در صورت لزوم اسپری نمودن سالن با پرمترین توصیه می شود. تولید و یا پخش دود در سالن نیز مانع از ورود مگسها به داخل سالن می شود.

مگسهایی که در زمان میوه دهی ظاهر می شوند، می توانند با استفاده از دود و یا اسپری نمودن با ترکیبات حاوی پیرترید (Pyrethride) کنترل شوند، اگرچه استفاده مداوم از این ماده منجر به بروز مقاومت در حشره می شود. بایستی یاداوری کرد که کنترل حشرات در خلال میوه دهی، اگر با دیگر روشهای کنترل همراهی نشود، خیلی موثر نیست و ممکن است فقط شکل ظاهری و بازارپسندی قارچها را حفظ کند. بنابراین یک مبارزه تمام عیار بر علیه این آفت بایستی صورت بگیرد. لاروهای بعضی از حشرات تحرک بالایی داشته و می توانند در سرتاسر مزرعه پخش شوند. بنابراین از استفاده از یک ماده ضدعفونی کننده در حوضچه جلوی درب ورودی هر سالن فراموش نکنید. در صودت لزوم از لباسها و وسایل تمیز جداگانه برای هر سالن استفاده کنید.

در پایان هر دوره کشت، همه لاروها بایستی توسط کوک اوت کمپوست و سالن از بین بروند. در فرایند کوک اوت لازم است دمای بالای ۷۲ درجه به مدت بیش از ۳ ساعت به همه جای سالن و قفسه ها برسد.

اگر کوک اوت امکان پذیر نیست، کمپوست مصرف شده و سالن بایستی ضدعفونی شوند. همه کمپوست مصرف شده بایستی سریعا از مزرعه دور شود و سالن خالی توسط یک ماده ضدعفونی کننده به خوبی شستشو داده شود.

بیماری های قارچ دکمه ای : اندر حکایت کنه ها (mites)

کاهش ضایعات و افزایش ماندگاری قارچ‌های خوراکی

افزایش تولید غذا با توجه به توسعه روز افزون جمعیت که با سرعتی بیشتر از تولید غذا پیش می‌رود یکی از مباحث اصلی و مهم جامعه کنونی است. اگرچه راه‌هایی چون افزایش سطح زیر کشت، اصلاح عملیات زراعی، استفاده از ارقام اصلاح شده، مبارزه با آفات و بیماریها و غیره قادر هستند تا حدی مشکل فوق را برطرف نمایند ولی کاهش موثر ضایعات غذا یکی از حیاتی‌ترین راه حلهاست که بدست فراموشی سپرده شده است. با استفاده از تکنولوژی مناسب کاهش ضایعات پس از برداشت می‌توان تولید غذا را به اندازه ضایعات پس از برداشت که گاهی تا حد ۶۰% تولید می‌رسد افزایش داد. صرفاً تولید غذایی با کیفیت بهتر به تنهایی کافی نیست بلکه باید محصول تولید شده را از طریق بکارگیری تکنولوژی مناسب پس از برداشت بدون هیچ ضایعاتی و یا با حداقل ضایعات بدست مصرف کننده نهایی برسانیم. به این بخش کشاورزی اصطلاح ” برداشت مخفی ” را نسبت داد.
امروزه پرورش انواع قارچ ها ی خوراکی اهمیت بسزایی دردنیا کسب کرده و از پیشرفت های قابل توجه و چشمگیری برخوردار شده است. با این که قارچ از بقایای مواد گیاهی و صنعتی ( کمپوست ) تغذیه می‌کند، اما سرشار از پروتئین ،‌ کلسیم ، پتاسیم ، فسفر ، ویتامین و انواع اسیدهای آمینه ضروری است. با پرورش قارچ می‌توان ضمن تهیه غذاهای لذیذ، مقوی و ارزان، کمبود پروتئین ، ویتامین های A,D,E,K و املاح معدنی از قبیل کلسیم ،‌آهن و فسفر مورد نیاز بدن را تامین نمود. قارچ خوراکی Agaricus bisporus و Pleurotus ostreatus از محصولات مهمی هستندکه تفاوتهای قابل توجهی با بقیه محصولات دارند. قارچ خوراکی به دلیل نداشتن کوتیکول و کربوهیدرات های حفاظتی ، محصول برداشت شده در طول انبارداری تازه نمی‌ماند به این معنی که قارچ ها سریعا” بعد از برداشت فاسد می‌شوند وبتدریج کیفیت خود را از دست می‌دهند. مکانیزم فساد قارچ شامل دهیدراته شدن ، قهوه ای شدن آنزیمی و رشد باکتریایی است. بنابراین لازم است عملیات پس از برداشت به نحو صحیح صورت گیرد تا حداقل ضایعات را داشته باشد. فاکتورهای موثر بر ماندگاری قارچ خوراکی عبارتند از:

۱- برداشت

یک از مراحل مهم در افزایش عمر نگهداری قارچ و کاهش فساد پذیری آن عملیات برداشت است. برای برداشت قارچ لازم است هر قارچ بصورت مجزا و با حرکت دورانی مایل برداشت شود. بهتر است فرد برداشت کننده با دست چپ قارچ را برداشت نموده و با دست راست خود توسط یک کارد بخش قاعدهء ساقه را قطع کند. در هنگام چیدن قارچ باید توجه داشت که به کلاهک فشار بیش از حد وارد نشده و از تماس بیش از حد دست با آن نیز خودداری شود. یک از فاکتورهای موثر بر عمر پس از برداشت قارچ خوراکی مرحله برداشت است. مرحله برداشت بستگی به ترجیح مصرف کننده دارد با این وجود بهترین مرحله هنگامی است که قطر کلاهک قارچ به یک اینچ (۲.۵ سانتیمتر) رسیده و قبل از شروع باز شدن قارچ می‌باشد. اگرچه طعم واقعی قارچ بستگی به مواد ذخیره ایی موجود در اسپورها دارد ولی درهنگام رسیدن، پرده زیر قارچ باز شده و ظاهری سیاه رنگ به آن می‌دهد و برخی مصرف کنندگان آنرا نمی پسندند. بارتلی و همکاران (۱۹۹۱) گزارش کردند که کیفیت بین فلاشها متفاوت است قارچها از فلاشهای ۱و۲و۳ بعد از ۱۸ روز انبار سرد بررسی شدند. قارچهای فلاش دوم سفیدتر وسفت تربوده وفساد میکروبی کمتری نسبت به قارچهای فلاش ۱و۳ مشاهده شد. قارچهای فلاش دوم سفیدتر وسفت تربوده وفساد میکروبی کمتری نسبت به قارچهای فلاش ۱و۳ مشاهده شد. جاکوبسن و همکاران(۲۰۰۱) نشان دادند که محصول فلاشهای مختلف قارچ از نظر کیفیت در طی نگهداری با یکدیگر اختلاف دارند. آنها نشان دادند که فلاش دوم از نظر نگهداری بهتر از فلاش اول و سوم است. این در حالی بود که تغییر رنگ کلاهک در فلاش سوم بیشتر بود. قارچها با گذشت زمان ، تخریب و بدرنگ می‌شوند. فساد در درجه حرارت بالاتر سریع تر است. نرم شدن در درجه حرارت بالای ۵ درجه سانتی گراد خیلی سریع اتفاق افتاد. قارچهای فلاش اول به طرز معنی داری نرمتر از فلاش های دیگر بودند.با انبارکردن قارچهادر درجه حرارتهای بالا قارچ ها تیره تر می‌شوند چونکه اسپورها خیلی سریع توسعه می‌یابند. توسعه تیغه ها در قارچهای فلاش دوم نسبت به فلاشهای اول و سوم کاهش می‌یابد و به میزان زیادی در درجه حرارت زیر۵ درجه سانتیگراد جلوگیری می‌شود. اختلاف بین فلاشها با انبارکردن در درجه حرارت بالا کمتر می‌شود. حضور لکه ها در طول انبارداری به طور واضح قابل تشخیص بود . توسعه باکتری های Blotch درفلاش ۱و۲ کمتردیده شد. با وجودی که ، لکه ها در قارچها ی فلاش ۳ تنها ساعاتی کوتاه بعد از چیدن شروع به توسعه می‌کنند. سطح بالای گندیدگی قارچهای فلاش۳ میزان رنگ ومقدار افزایش سفتی را تحت تاثیر قرارداد.

بهتر است قارچها در هنگام برداشت مستقیماً در ظروف بسته بندی قرار گیرند و از تجمع محصول به صورت توده خودداری شود زیرا این عمل باعث وارد شدن فشار به لایه‌های زیرین محصول و صدمه دیدن یا قهوه‌ای شدن آنها خواهد شد. قبل از برداشت محصول از آبیاری بستر خودداری شود. زیرا این عمل باعث پخش شدن ذرات خاک بستر بروی کلاهک قارچ و کثیف شدن آن می‌شود.

2- کنترل تنفس

قارچ دکمه ای بلافاصله پس از برداشت در طی ۱۰-۵ ساعت اولیه نگهداری اش افزایش شدیدی در تنفس نشان می‌دهد. بعد از افزایش اولیه تنفسی، در طی ۳۵-۱۵ ساعت پس از برداشت میزان دی اکسید کربن تولیدی به ماکزیمم مقدار خود می‌رسد. البته مدت زمان رسیدن منحنی به نقطه ماکزیمم بر حسب مرحله تکامل قارچ متنوع می‌باشد. مرحله ایکه پرده ویل(Veil) شکسته شده و تیغه ها باز شده باشند شدت تنفسی به ماکزیمم مقدار خود می‌رسد. در ضمن سرعت تنفس با افزایش درجه حرارت افزایش می یابد

۳- سرد کردن اولیه

به منظور کاهش ضایعات قارچ خوراکی، لازم است بلافاصله پس از برداشت محصول سرد گردد. به چنین عملیات سرد کردن بلافاصله پس از بداشت (Precooling) یا سرد کردن مقدماتی گفته میشود. پری کولینگ نقش مهمی در افزایش عمر انبارداری تمام محصولات برداشت شده دارد. تاخیر در انجام عملیات پری کولینگ جایز نیست. چون که در طی این عملیات ” دمای مزرعه” یا محل تولید از محصول حذف و بالطبع شدت تنفس و تعرق محصول به حداقل می رسد. برای سرد کردن قارچ لازم است در طی ۵ ساعت اولیه پس از برداشت دمای محصول به دو درجه سانتی گراد برسد و تا انجام مراحل بعدی در همین دما نگهداری شود. روشهای متفاوتی برای انجام عملیات پری کولینگ وجود دارد مانند:
۱- Hydro cooling سرد کردن مقدماتی با آب
۲- Ice cooling سرد کردن مقدماتی با یخ
۳- Room cooling سرد کردن مقدماتی با هوای خنک
۴- Vaccum cooling سرد کردن مقدماتی با ایجاد خلاء
برای قارچ خوراکی روش هیدروکولینگ و وکیوم کولینگ مناسب است در روش اول علاوه بر تمیز شدن قارچ، محصول خنک نیز می گردد. بنو و همکاران (۱۹۷۹) گزارش کردند که سرد کردن با خلا به افزایش ماندگاری مفید قارچ کمک می کند. در این حالت قارچها در یک فیلم سوراخ دار که اجازه خروج بخار آب را می دهد بسته بندی می شوند. سوراخها ایجاد شده بعد از خنک کردن توسط خلاء توسط نوار کوچک چسبدار پوشانده می شوند تا مانع ورود و خروج گاز شود. در روش وکیوم کولینگ با ایجاد خلاء نسبی در اطراف محصول با تبخیر بخشی از رطوبت، محصول خنک می گردد. باید توجه نمود که روش وکیوم کولینگ نسبت به روش روم کولینگ منجر به کاهش وزن محصول تا حد ۳% خواهدشد. در هر حال قارچهای شسته شده به منظور جلوگیری از قهوه ای شدن باید بلافاصله خشک گردند. خشک کردن باید کاملا با احتیاط صورت گیرد. برای این کار با استفاده از نوارهای اسفنجی با خاصیت موئینگی رطوبت اضافی سطح قارچها حذف می شود. برای خشک کردن نباید از جریان هوا استفاده نمود چرا که باعث پژمردگی محصول خواهد شد. پس از انجام عملیات پری کولینگ قارچ باید در انباری با دمای نزدیک دو درجه و رطبت نسبی ۹۵% نگهداری شود. چنین شرایطی باعث می شود تا ۱۰ روز قارچ بصورت تازه باقی بماند. قابلیت نگهداری قارچ در دماهای متفاوت بستگی به کیفیت قارچ در هنگام برداشت دارد و به همین دلیل گزارشات متفاوتی از نظر مدت نگهداری مثلاً در دمای دو درجه وجود دارد. به عنوان یک قاعده کلی بهترین درجه حرارت برای نگهداری محصولات دمایی نزدیک به نقطه انجماد بافت است.

۴- نگهداری قارچ در انبار با اتمسفر کنترل شده (CA)

به منظور کنترل فرایندهایی چون تنفس راههای متفاوتی وجود دارد که می توان به کاهش درجه حرارت و تغییر در غلظت گازهایی چون CO2 ، O2 اشاره کرد. چون در طی تنفس O2 مصرف و CO2 تولید می گردد. می توان با افزایش غلظت CO2 و کاهش غلظت O2 شدت تنفسی را کاهش داد ولی باید توجه نمود که کاهش بیش از حد O2 مطلوب نبوده و منجر به تحریک تنفس غیر هوازی می گردد و تولید الکل و ترکیبات سمی دیگری خواهد کرد که شدیداً کیفیت محصول را کاهش می دهد. ماندگاری قارچهای تازه در شرایط اتمسفر کنترل شده شامل ۹% اکسیژن و ۲۵% دی اکسید کربن افزایش می یابد.

۵- کنترل دما و استفاده از بسته بندی با اتمسفر تغییر یافته

استفاده از بسته‌بندی با اتمسفر تغییر یافته (MAP ) در نگهداری بعد از برداشت قارچها، تکنیک مهمی است که ضایعات را کاهش می دهد و در حفظ کیفیت در دمای پایین انبار، به طور قابل توجهی موثر است، نسبت بالای رطوبت، غلظت کم اکسیژن، میزان بالای دی اکسید کربن در بسته می تواند به طور بالقوه میزان تنفس، فساد و تغییرات فیزیولوژیکی را کاهش دهد ودر نتیجه در افزایش عمر قارچ موثر باشد. ترکیب هوا را ۷۸ درصد ازت، ۲۱درصد اکسیژن و ما بقی را گاز کربینک و گازهای دیگر تشکیل می دهند. با افزایش متناسب دی اکسید کرین و یا کاهش اکسیژن می توانیم میزان تنفس را کاهش داده و زمان ماندگاری را طولانی کنیم، اما در این جا لازم است که کنترل صحیح صورت بگیرد تا از بی نظمی فیزیولوژیک در بافتهای زنده و فساد ثانوی توسط میکروارگانیسم های غیر هوازی جلوگیری شود. اتمسفر مناسب اتمسفری است که بدون آسیب متابولیکی به محصول سرعت تنفس را به حداقل برساند. محصولات کشاورزی مختلف تحمل بسیار متفاوتی نسبت به اتمسفرهای گوناگون دارند. تجربه نشان داده است که قارچهای صدفی بسته بندی شده با اتمسفر تغییر یافته (MA) وزن تازه کمتری (۳/۱-۸ /۰ %) نسبت به قارچهای شاهد (۴۷%-۲۰% ) ازدست می دهند.

مبارزه با کپک قرمز قارچ صدفی

برای پیشگیری از ظهور آن بایستی چند نکته را رعایت کنید:
۱- از کاه تمیز و فاقد آلودگی جهت بستر قارچ صدفی استفاده شود.
۲- اگر عمل خیساندن کاه بیش از ۱۸ ساعت طول کشید، آب آن عوض شود.
۳- عمل جوشاندن کاه به مدت ۲ ساعت انجام شود.
۴- محل پرکردن کیسه ها بایستی سرپوشیده باشد و قبلا ضدعفونی شود.
۵ - وسایل مورد استفاده برای خروج کاه جوشانده شده حتما با الکل ضدعفونی شود.
۶- محل پرکردن(میز یا زمین) با الکل ضدعفونی شود.
۷- دستها تا بالای آرنج با الکل ضدعفونی شود.
۸- تمام وسایلی که در هنگام پر کردن روی میز کار می آید، ضدعفونی شود.
۹- از نایلون تمیز و تازه استفاده شود.

تریکودرما یا کپک سبز (Trichoderma aggressivum f. aggressivum) که در سابق به اسم Trichoderma harzianum شناخته می شد در صنعت قارچ کانادا از سال ۱۹۹۰ یک پاتوژن مخرب شناخته شده اند. مدیریت کاربردی مزرعه از این بیماری ها، از طریق بهسازی سیسم فاضلاب و اعمال بهداشت در پوشش دادن بذور اسپان، با قارچ کش benzimidazole و استفاده صحیح از مواد رشدی، انجام شده است.

مقدمه

حضور گونه تریکودرما T. aggressivum در سالن پرورش، کمپوست کاملاً عقیم ایجاد می کند درحالی‌که سایر گونه های تریکودرما، اجازه می دهد که قارچ در محیط آلوده و در کنار کلونی های تریکودرما، رشد کند. مکانیسم هایی که برای این تفاوت ها درون جنس ها گزارش شده است، ناشناخته هستند. ترکیبات ضد قارچ فرار و آنزیم کیتیناز، به عنوان عاملان این اثر متفاوت روی قارچ دکمه ای معرفی شده اند.

ترکیبات ضد قارچ چیست؟

ترکیبات استخراج شده از کشت مایع T. aggressivum و T. harzianum مانع از رشد قارچ دکمه ای سفید شد. عصاره خام از T. harzianum، مناطق بازدارنده رشد برای قارچ دکمه ای را بر روی آگار بیشتر از ۵/۲ برابر از T. aggressivum تولید می کند.

رینکر و آلم گزارش کردند که زمانی که کمپوست با T. aggressivum مورد حمله قرار گرفته بود، کمپوست قارچ بذرپاشی شده با نژاد قهوه ای به طور معنی دار قارچ بیشتری نسبت به کمپوست بذرپاشی شده با نژاد سفید تولید می کرد. عصاره ها از کشت مایع یک نژاد قهوه ای از قارچ دکمه ای (Sylvan strain SB65)، به طور معنی دار مناطق کوچک تر از بازدارندگی رشد را نسبت به نژاد سفید ایجاد می کند.

آنزیم کیتیناز چیست؟

مکانیسم هایی که در آن گونه های Trichoderma، بر سایر قارچ ها انگل می شوند، شامل رقابت بر سر فضا و مواد مغذی، پادزیستی و انتشار آنزیم های هیدرولیتیک هستند.

پادزیست: همان آنتی بیوتیک یا ماده ای که از یک میکروارگانیسم گرفته می شود که سایر میکروارگانیسم ها را از بین می برد.

آنزیم های هیدرولیتیک: آنزیم های تجزیه کننده آب

از آنجایی که T. aggressivum سریع‌تر از قارچ دکمه ای رشد می کند، کمپوستی که کاملاً به وسیله قارچ دکمه ای کلونی شده در مقایسه با کمپوستی که به تازگی بذرپاشی شده، کمتر به وسیله T. aggressivum آلوده می شود (رقابت کمتر). اگرچه آنتی بیوتیک ها در T. aggressivum اثبات نشده اند، گونه های تریکودرما مواد فرار و غیر فرار که رشد و توسعه گونه های قارچ را توقیف می کند، تولید می کنند.

کروپک و همکاران ثابت کردند که ترکیبات فرار از T. aggressivum و T. harzianum، رشد قارچ دکمه ای را کاهش داد. T. harzianum آنزیم های لیتیک همانند پروتئاز، گلوکوناز و کیتیناز که دیواره سلولی قارچ را از بین می برد، دفع می کنند. این سهم آنزیم کیتیناز در ماهیت مخرب T. aggressivum نسبت به قارچ دکمه ای است که تحقیقات بیشتری را برای ما ایجاد می کند.

اندازه گیری فعالیت کیتینولیتیک در کشت مجزا نشان داد که نژادهای قهوه ای به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از نژاد سفید است.

گونه های تریکودرما:

مواد خاک پوششی یک عامل پیشرو در رشد قارچ و باکتری است. از جمله قارچ ها، گونه های مختلف Trichoderma هستند. رینکر و آلم تقریبا ۱۰ گونه از تریکودرما را در عملیات کشت قارچ در سطح تجاری معرفی کردند. این گونه های تخریب در کاهش تولید که بوسیله T. aggressivum رخ می داد را ایجاد نمی کنند. به هر حال آن ها بر کیفیت تولید قارچ در طول تولید یا پس از برداشت تاثیر می گذارند.

کاربرد مواد شیمیایی بر روی مواد خاکدهی در درون آب آبیاری، یک روش مورد استفاده برای مدیریت تریکودرما در خاکدهی است. بنومیل، یک ماده مؤثر بر ضد خاک‌پوششی، در سال ۲۰۰۳ از بازار حذف شد. برنامه تحقیقاتی ما، بررسی در هر دو شرایط آزمایشگاهی و کشت مزرعه ای برای قارچ کش هایی است که در کانادا و ایالات متحده ثبت یا مطرح گردیده است. قارچ کش های تولیدی شامل: بنومیل، کلروتالونیل، تیوبندازول و تیوفانات متیل است. در ارزیابی های آزمایشگاهی که در آن قارچ کش با محیط کشت آگار خنک شده ترکیب می شد، ثابت شد که گونه های مختلف تریکودرما در حساسیتشان به این قارچ کش ها متفاوت‌اند.

در شرایط مزرعه که خاک پوششی با قارچ کش آبیاری شد، مشاهده شد که در کل بنومیل، تیوبندازول و تیوفانات متیل در کاهش تعداد تریکودرما در خاک پوششی مؤثر بودند در حالی که کلروتالونیل نبود.

Trichoderma aggressivum

Trichoderma viride

مدیریت شیمیایی Trichoderma aggressivum:

Trichoderma aggressivum یک بیماری در قارچ دکمه ای است که باید به منظور پیشگیری، مدیریت شود. اسپورها چسبنده هستند و درنتیجه کاملاً قابل حمل هستند. در اوج این بیماری، اندام های تولیدمثلی این بیماری می تواند تقریباً در هر موقعیت ممکن در یک مزرعه آلوده، جدا شود. رعایت اصول بهداشتی کامل و جامع و بهداشت، در از بین بردن خطر در بسیاری از مزرعه ها، کمک کننده است.

تیمار شیمیایی در پاسخ به حضور پاتوژن مؤثر نیست. به هر حال تیمار شیمیایی پیشگیری کننده مؤثر است. پوشش دانه های اسپان با قارچ کش های بندیمیدازول، (بنومیل، کاربندازیم و تیوبندازول) آلودگی را کاهش می دهد. این منجر به ثبت کاربندازیم در UK و بنومیل در کانادا به عنوان یک پوشش برای اسپان گردید. بنومیل از بازار حذف شده است و در کانادا از ۱۳ دسامبر ۲۰۱۳ اجازه داده نمی شود که از آن بر روی اسپان قارچ استفاده شود.

یک قارچ کش جایگزین بندیمتانول (تیوفانات متیل)، در اکتبر ۲۰۱۳ در کانادا ثبت اضطراری را دریافت نمود.

در هر مرحله کمپوست با اسپورهای T. aggressivum به وسیله قرار دادن این اسپورها بر روی دانه های اسپان تیمار شده با بنومیل و تیوفانات متیل رقابت می کند. در هر دو آزمایش کلونی کپک سبز بر روی اسپان های تیمار شده با بنومیل مشاهده نشد. در رابطه با تیوفانات متیل، به ترتیب % ۳۳، ۵۰% و ۰ درصد آلودگی به وسیله T. aggressivum را نشان دادند. تفاوت اصلی در دو آزمایش رطوبت کمپوست بود (به ترتیب ۵/۶۸ و ۹/۶۵) که ممکن است برای تفاوت در قابلیت کمپوست به حساب آید.

محققان گزارش کردند که مکمل های قارچ دکمه ای ممکن است حمله کپک سبز را تشدید کنند که اگر مکمل با یک قارچ کش محافظت شود، آلودگی کاهش می یابد. محققان مشاهده کردند که به وسیله مخلوط تیوفانات متیل و با یک مکمل محافظت نشده یا ترکیب اسپان و تیمار مکمل، تأثیر آلودگی کپک سبز را بر روی عملکرد کاهش می دهد.

تداخل دارویی قارچ گانودرما

قارچ گانودرما خطر خون‌ریزی را افزایش می‌دهد؛ بنابراین، اگر داروهای ضدپلاکت یا ضدانعقاد مصرف می‌کنید، قبل از مصرف قارچ گانودرما با پزشک مشورت کنید. این داروها عبارت‌اند از:

• آسپرین؛
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی؛
• وارفارین؛
• هپارین.

همچنین ممکن است قارچ گانودرما با داروهای فشارخون بالا نیز تداخل داشته باشد.

علاوه‌براین، اگر از مکمل‌ها یا مواد گیاهی‌ای استفاده می‌کنید که از لختگی طبیعی خون جلوگیری می‌کنند یا موجب کاهش فشارخون می‌شوند (مانند روغن ماهی و مکمل کُهن‌دار)، احتمال بروز تداخل دارویی وجود دارد.

بنابراین، قبل از مصرف قارچ گانودرما درباره مکمل‌های مصرفی‌تان با پزشک مشورت کنید، حتی اگر آن مکمل‌ها طبیعی باشند. با این کار، پزشک می‌تواند تداخل‌های احتمالی را پیش‌بینی کند. اگر مصرف قارچ گانودرما برای شما خطری داشته باشد، او به شما می‌گوید.

قارچ گانودرما یک قارچ معروف در طب شرقی است. قارچ گانودرما می‌تواند دستگاه ایمنی را با تقویت گلبول‌های سفید خون تقویت بکند. همچنین این قارچ می‌تواند اندازه و تعداد تومورها را در برخی سرطان‌ها کاهش و کیفیت زندگی را در برخی مبتلایان به سرطان بهبود بدهد.

بیشتر مطالعات انسانی نشان داده‌اند که این قارچ نمی‌تواند کلسترول، قند خون و آنتی‌اکسیدان‌ها را بهبود بدهد. اما قارچ گانودرما می‌تواند در برخی موارد در بهبود خستگی و افسردگی مؤثر باشد.

معرفی تجهیزات موردنیاز در سالن پرورش قارچ:

1. رطوبت ساز یا مه پاش
2. کولر
3. قفسه
4. فن های ورودی و خروجی هوا
5. دما سنج میله ای و مینیمم ، ماکزیمم
6. رطوبت سنج
7. محلی برای خروج آب های اضافه در سالن پرورش
8. عدم وجود نور مستقیم خورشید
9. با توجه به اینکه سالن به آب پاشی جهت بالا رفتن و حفظ رطوبت و همچنین شست وشو نیاز دارد وجود شیر آب در سالن بسیار به راحتی کار کمک میکند.
10. وسیله ای برای بالا بردن دمای سالن(هیتر یا بخاری)

۱- استفاده از رطوبت ساز:

برای سالن های کوچک نیازی به خرید هواساز نیست و می توان با قرار دادن گونی در سالن برای بالا رفتن و حفظ رطوبت سالن اقدام کرد که خیلی به صرفه نیز می باشد. همچنین می توانید ضمن ایجاد سیستم قطره ای با استفاده از یک شلنگ کولربرای خیس کردن دیوار ها رطوبت لازم را در سالن فراهم کنید. برای سالن های بزرگتر که حجم تولید بالاتری دارند می توان از دستگاه های رطوبت ساز استفاده نمود. در قسمت زیر تصاویر نمونه هایی از دستگاه رطوبت ساز را مشاهده می کنید.

۲- استفاده از هواساز:

با توجه به اینکه براساس چگالی هوای گرم سبک تر است در بالا قرار می گیرد و هوای سرد در قسمت پایین قرار می گیرد بنابراین استفاده از هواساز باعث می شود که هوا به صورت یکسان درمحیط قرار بگیرد. از مهم ترین نکته های که در سالن های پرورش قارچ حتما باید به آن توجه کرد توزیع یکنواخت هوا در سالن است.

روش درستی که برای هوادهی وجود دارد رساندن اکسیژن به سالن است که با انتخاب درست یک هواساز پرورش قارچ عملی می شود. نحوه ی هوا رساندن به سالن های پروش قارچ به این صورت است که در تابستان هوادهی به وسیله ی چیلر ها تامین می شود و درفصل زمستان از هواساز ایرواشر برای هوادهی به سالن پرورش قارچ استفاده می شود تا هوا در داخل سالن پرورش قارچ به صورت یکنواخت توزیع شود و به پرورش و رشد قارچ کمک کند .

۳- استفاده از فن برای تهویه هوا:

در سالن های پرورش قارچ بیشتر از فن های ساده و یا سانتریفوژ استفاده می شود هر دو نوع یاد شده بخوبی از عهده فشار استاتیکی هوا-اصطکاک هوا برآمده و به خوبی هوا را تهویه می نمایند. پرورش دهندگان قارچ دکمه ای از تجهیزات قارچ دکمه ای از فن هایی که قادرند در هر دقیقه ۰٫۵ فوت مکعب هوای سطح کشت را تهویه نماینده ،استفاده می کنند. برای بیشتر سالن های کشت کوچک، یک فن ساده به قطر ۲۵-۱۵ سانتی متر و حجم تهویه ۵۰۰-۱۰۰فوت مکعب بر دقیقه با فشار استاتیکی(sp=0.5) کافی خواهد بود. با کم و زیاد کردن دور موتور می توان در مراحل مختلف کاشت ،تهویه مورد نیاز را انجام داد.برای آزمایش نحوه صحیح جریان هوا می توان مقداری دود سیگار است.

۴- استفاده از وسایل گرمازا:

در میان وسایل گرم کننده خانگی، بخاری های قطره‌ای و گازی، به رغم این‌که اکسیژن سالن را می سوزانند، می توانند در مواقع ضروری به کار روند. از بخاری های برقی و دستگاه های حرارت مرکزی (شوفاژ) نیز می توان استفاده کرد. ولی بخاری برقی هزینه‌ی برق را به میزان چشمگیری افزایش می دهد.
شوفاژ برای سالن های پرورش قارچ بسیار مناسب است، چرا که نه اکسیژن سالن را نقصان می دهد، نه ایجاد دود می کند و در ضمن، حرارتی مطلوب نیز فراهم می سازد. اِشکال شوفاژ در هزینه‌ی اولیه‌ی راه اندازی و مشکلات استفاده از آن در سطح گسترده است.
آنچه در حال حاضر در سالن‌های بزرگ پرورش قارچ رواج دارد، استفاده از هیتر است. هیتر ها در اندازه ها و قیمت های مختلفی وجود دارند که باید از آن ها با توجه به نیاز سالن استفاده کرد. برای گرم کردن یک سالن پرورش تا ۳۵ درجه‌ی سانتی گراد، یک منبع تولید حرارت به قدرت ۳۵ – ۴۰ کیلو کالری برای هر متر مکعب فضا لازم است. به عنوان مثال سالنی به ابعاد ۳۰×۱۰×۳ متر، به یک منبع حرارتی با ویژگیِ زیر نیاز دارد:

۳ × ۱۰ × ۳۰ = ۹۰۰ متر مکعب
۹۰۰ × ۴۰ = ۳۶،۰۰۰ کیلو کالری

یعنی منبع حرارتی آن باید دارای قدرت ۳۶۰۰۰ کیلو کالری باشد.
هیتر را در اتاقکی خارج از سالن پرورش اصلی و نزدیک به آن قرار داده (اتاق گرم) و هوای گرم را به وسیله‌ی لوله‌های نایلونی به درون سالن هدایت می کنند. این لوله ها به قطر ۵۰ – ۴۰ سانتی متر، باید در کف سالن قرار داده شوند تا گرما از کف سالن به سمت سقف اوج بگیرد. با اجرای این روش، دود وارد سالن نمی شود و از اکسیژن بیرون سالن استفاده می گردد که به این ترتیب شرایط مطلوبی برای رشد قارچ به وجود می آید. قیمت هیتر ها از ۲۰۰ هزار تومان شروع می شود و در مورد بعضی از آن‌ها به یک میلیون تومان و بیشتر می رسد.

۵- استفاده از وسایل خنک کننده:

استفاده از کولر گازی به دلیل قیمت بالا، بازدهی اندک و هزینه سر سام آور برق آن رایج نیست. از کولر آبی نیز نمی توان در سالن‌های پرورش قارچ استفاده کرد، زیرا کولر آبی تنها در شرایط آب و هوایی خشک، با به چرخش در آوردن هوای مرطوب، کارایی دارد و در محیط مرطوب سالن‌های پرورش قارچ، تنها به صورت فن عمل کرده و فقط ۴ – ۳ متر جلوتر از خود را خنک می‌کند. در صورت استفاده از کولر آبی، باید آن‌را مانند هیتر در بیرون از سالن پرورش قرار داده و به وسیله‌ی کانال نایلونی، باد خنک را وارد سالن می کنیم و این بار کانال را در کف زمین قرار نــمی دهیم. کانال باید نزدیک سقف باشد تا هوای خنک آن به سمت زمین سرازیر شود.

در حال حاضر، دستگاه خنک کننده‌ای که در واحد های پرورش قارچِ مجهز مورد استفاده قرار می گیرد، چیلر است. به علت قیمت بالا، برای تولید کننگان خرده‌پا و متوسط میسر نیست که به خرید چیلر مبادرت ورزند. با کمک این دستگاه، می توان در تمام طول سال اقدام به تولید قارچ کرد. این امر حتی در تابستان های بسیار گرم هم امکان‌پذیر است و با داشتن چیلر، دیگر نیاز نیست که از دمای بالا هراس داشت. برای کسانی که می خواهند بازار دایمی داشته باشند، خرید این دستگاه الزامی است. چون قطع تولید در تابستان موجب از دست دادن بخش مهمی از بازار فروش می گردد.

۶- قفسه:

ایجاد قفسه بندی برای بهترین استفاده از فضای سالن لازم است. پس با تهیه قفسه های مخصوص پرورش قارچ ضمن تولید محصول بیشتر به مکان فیزیکی کمتری احتیاج خواهید داشت.

۷- ترموستات:

وسیله‌ای برای نگه داشتن دما در یک حد خاص و جلوگیری از بروز نوسان در آن است. با ترموستات می توان هیتر و دستگاه‌های خنک کننده را در زمان مناسب به‌طور خودکار روشن و خاموش کرد. قیمت ترموستاتِ مورد استفاده در سالن های پرورش قارچ، حدود ۸ تا ۱۵ هزار تومان است.

۸- دماسنج:

همانگونه که در تصاویر بالا می بینید دو نمونه دماسنج برای اندازه گیری دمای هوای سالن پرورش قارچ وجود دارد. برای هر سالن پرورش باید دست کم دو دماسنج تعبیه کنید تا در صورت خرابی یکی از آن‌ها، متوجه این موضوع شوید. بهتر است میله‌ شیشه‌ای دماسنج را با چسب نواری به قاب آن بچسبانیم تا از جابه‌جایی آن و نادرست خواندن دما جلوگیری شود.

۹-استفاده از موارد ضد عفونی کننده سالن:

در حال حاضر ماده فرمالین مایع، بهترین ضد عفونی کننده سالن پرورش قارچ می باشد که بسیار سمی و خطرناک است. البته بعضی افراد از ماده ضدعفونی کننده دیگری نیز برای ضد عفونی کردن سالن استفاده می کنند که کلر و پرمنگنات نام دارد. اما توجه داشته باشید که از هر یک از موارد زیر به صورت جداگانه میتوان استفاده کرد.

۱۰- کود کمپوست و خاک پوششی:

به بستر آماده برای تولید و کشت قارچ کمپوست قارچ می گویند. استفاده از کود کمپوست و خاک پوششی برای رشد بهتر و بیشتر قارچها در سالن های پرورش قارچ یکی از اولویت های کار پرورش قارچ می باشد. کمپوست مخلوطی از کاه، کودمرغی، سنگ گچ، ملاس چغندر و … می باشد که این مواد، شرایط مطلوبی را برای رشد میکروارگانیسم های مفید و شرایط مناسب رشد قارچ در بستر فراهم می کند.