خاکدهی بستر کشت (Casing)

زمان اعمال خاک پوششی موقعی است که میسلیوم به خوبی در کمپوست رشد کرده است که معمولاً ۱۴ تا ۱۷ روز پس از مایه زنی است. قبل از اعمال خاک پوششی، کیفیت کمپوست بایستی به صورت عینی بررسی شود و حضور مناطق مشکل‌دار چک شود.

ضرورت خاکدهی

پوشش سطح بستر کشت با خاک یکی از مراحل مهم در فرآیند تولید قارچ دکمه‌ای است. استفاده از خاک پوششی در حقیقت برای تبدیل مرحله رویشی به مرحله زایشی بسیار ضروری است. پوشش بستر کشت با لایه‌ای از خاک پوششی به عمق ۳.۵ تا ۴.۵ سانتی متر میکروکلیمای ویژه ایجاد می‌کند که به تولید اجسام میوه‌ای کمک می‌نماید. این لایه از نظر خصوصیات تغذیه‌ای با کمپوست متفاوت است. خاک پوششی می‌تواند مقدار زیادی آب در خود ذخیره کند و در موقع لزوم آن را در اختیار میسلیوم قرار دهد. علاوه بر این، محیط ویژه‌ای در لایه خاک پوششی بوجود می‌آید که برای تولید میسلیوم قارچ و همچنین میکروارگانیسم‌های مورد نیاز برای میوه‌دهی قارچ مطلوب می‌باشد. برخی از دلایل لزوم استفاده از خاک پوششی عبارتند از:

۱. خاک پوششی هیچ گونه غذایی برای میسلیوم قارچ دکمه‌ای فراهم نمی‌کند. لذا زمانی که میسلیوم قارچ دکمه‌ای با محیط فاقد مواد غذایی مواجه شود، تولید اندام باردهی تحریک می‌شود.

۲. خاک پوششی رطوبت لازم را برای میسلیوم فراهم می‌کند و از هدر رفتن رطوبت نیز جلوگیری می‌نماید. تحقیقات نشان داده است که یک رابطه معنی داری بین سطح تنش رطوبتی در خاک پوششی و تشکیل اندام باردهی وجود دارد. یک لایه خشک یا شور، می‌تواند تولید را متوقف کند، درحالیکه تنش رطوبتی کم، تشکیل اندام‌های باردهی را بیشتر می‌کند. تولید اندام باردهی در بستر کشتی که خاک پوششی ندارد انجام نمی‌شود چرا که تنش رطوبتی در سطح چنین بستر کشتی، بسیار بالا است.

3. خاک پوششی باعث استقرار اندام‌های باردهی می‌شود.

4. میکروارگانیسم‌هایی در خاک پوششی وجود دارند که باعث فعال شدن ژنهای عامل تولید اندامهای زایشی می‌شوند. گروهی از این میکروارگانیسم‌ها باکتری‌هایی از جنس سودوموناس (Pseudomonas putida)) می‌باشند. بنابراین در هنگام پوشش بستر کشت بایستی از خاکی استفاده نمود که تمامی‌چهار هدف گفته شده در بالا را برآورده سازد.

تصویر زیر بستر آماده برای خاکدهی را نشان میدهد. این تصویر را یکی از همکاران در یکی از گروههای مرتبط با تولید قارچ گذاشته بودند.

اثر خاک پوششی بر قارچها

نوع خاک پوششی اثر زیادی بر وزن قارچ و اندازه آن دارد. هر چه بافت خاک سنگین تر باشد، وزن قارچ‌ها سنگین تر خواهد بود. در خاک سنگین تعداد قارچها در واحد سطح کاهش پیدا می کند، چون میسلیوم کمتری در خاک سنگین رشد می کند. خاک سنگین به طور کامل توسط میسلیوم قارچ کلونیزه نمی شود. در نتیجه خاک دیرتر خشک می شود. وقتی که میسلیوم کمتری در خاک وجود داشته باشد، تعداد ته سنجاقی های کمتری در واحد سطح تشکیل می شود.
از طرف دیگر در خاکهای سبک، تعداد ته سنجاقی های زیادی در واحد سطح تشکیل می شود. مهمترین مشکل تعداد قارچ زیاد در واحد سطح این است که همه آنها به قارچ کامل تبدیل نمی شوند و پین مردگی زیاد می شود. نکته مهم در انتخاب خاک پوششی این است که همیشه بافت آن ثابت باشد. یعنی هر دفعه از یک ترکیب جدید استفاده نشود چون با تغییر بافت و ظرفیت نگهداری آب آن، نحوه مدیریت آن تغییر می کند که موضوعی مشکل ساز خواهد بود.
برای تولید قارچهای با کیفیت، ثبات میزان تبخیر از خاک پوششی لازم است. زمانی این ثبات حاصل می شود که خاک پوششی به اندازه کافی حاوی فیبرهای بلند باشد. این فیبرها مانع از به هم پاشیدگی بافت خاک بعد از آبیاری می شوند. در خاک پوششی خشک، میسلیوم های ضعیف بهتر رشد می کنند که خصوصیت مطلوبی نیست. ولی در خاک مرطوب بیشتر میسلیومهای قوی رشد می کنند. اگر خاک پوششی خیلی ریز باشد (شنی)، میسلیوم ها همه فضای خاک را پر می کنند و جایی برای ذخیره آب باقی نمی گذارند.
آزمایشات نشان داده است که در خاک پوششی باکتریهایی هستند (سودوموناس پوتیدا)که موجب القای پین دهی در میسلیوم‌ها می شوند. البته نقش های دیگری هم برای آن در نظر گرفته‌اند. بنابراین خاک پوششی را بهتر است استریل نکنیم ، بلکه پاستوریزه کنیم تا جمعیت این باکتریهای مفید کاملا از بین نروند.

شور شدن خاک پوششی

حذف آلودگی‌های خاک پوششی

خاک پوششی قارچ دکمه ای یکی از اساسی ترین و مهم ترین، اجزای مورد نیاز برای پرورش قارچ دکمه ای است؛ زیرا اسپان قارچ، پس از رشد در میسیلیوم، ادامه رشد خود را در خاک انجام می دهد و خاک علاوه بر اینکه تکیه گاه قارچ برای ادامه رشد است، نقش تامین کننده موادغذایی برای قارچ را نیز دارد. در این مقاله به مزایای خاک پوششی قارچ دکمه ای و اهمیت آن برای قارچ می پردازیم.

تعریف خاک پوششی قارچ دکمه ای

بستر غذايي قارچ دكمه اي از دو لايه عمودي تشكيل شده اسـت، لايه اول كمپوست و لايـه دوم و فوقانی خـاك پوششـي مي باشد خاک پوششی یکی از مهم ترین فرآیندهای پرورش قارچ یعنی تکمیل فاز زایشی می باشد زیرا رشد زایشی و میوه دهی قارچ دکمه ای در خاک پوششی انجام می شود. یکی از شرایط لازم جهت شکل گیری اندام باردهی قارچ، وجود نوعی باکتری خاص است به نام (Pseudonionas) سودوموناس در خاک پوششی قارچ دکمه ای است.

اهمیت خاک پوششی قارچ دکمه ای

وقتی پرورش دهندگان قارچ از مشکلاتشان سخن می گویند موضوعات مورد بحث معمولاً کمپوست، بذر یا دمای محیط است. برای مثال قارچ ها به خوبی رشد نمی کنند یا در برداشت دوم قارچ ها بسیار کوچک شده و یا علائمی از تغییر رنگ در آنها دیده می شود. در بیشتر موارد به بذر و کمپوست توجه بیشتری شده و از خاک پوششی غفلت می شود. از آنجا که خاک پوششی در بالا بردن تولید در واحد سطح و کیفیت نقش مهمی دارد، غفلت از آن هدر دادن فرصت است. در بسیاری از موارد اگر خاک پوششی به خوبی انتخاب شود، کمپوست بسیار حاصلخیزتر می شود. نوع خاک پوششی نیز در اندازه قارچ ها تاثیر گذار است و تاثیر عمده ای در رشد و قیمت تمام شده دارد. کیفیت و ترکیب مناسب و درست خاک پوششی در سلامت و کیفیت قارچ و همچنین اقتصاد و تجارت پرورش قارچ بسیار مهم و حیاتی است.

همه از عملکرد کمپوست، تهیه رطوبت و مواد مغذی برای قارچ ها و تقویت آن ها اطلاع دارند. خاک پوششی نباید هیچ ماده مغذی داشته باشد. همه مواد مغذی باید از کمپوست تامین شوند. خاک پوششی حفظ و نگهداری رطوبت و گازهای کمپوست را که مورد نیاز قارچ هاست بیمه و رطوبت مورد نیاز را طی تبخیر تامین می کند و باعث می شود تا دمای کمپوست بهتر تعدیل شود. همچنین خاک پوششی مانند بافر برای رشد قارچ ها عمل می کند. این بافر باید ظرفیت زیادی حدود دو لیتر آب مورد نیاز برای تهیه یک کیلوگرم قارچ را داشته باشد که یک لیتر آن جذب شده و یک لیتر دیگر برای تبخیر لازم است. برای تولید ۱۴ کیلوگرم قارچ، در متر مربع به اندازه ۲۵-۲۸ لیتر آب جهت رشد مورد نیاز است. در برداشت اول، بخش عمده ای از سطح بستر، کمپوست و خاک پوششی است. برداشت های دوم و سوم را عموماً از کمپوست می گیرند تا خاک پوششی. در این برداشت ها، برای آب رسانی، خاک پوششی مرطوب مورد نیاز است. بنابراین حفظ و نگهداری رطوبت توسط خاک پوششی ضروری است.

خاک پوششی لایه محافظی برای کمپوست تشکیل می دهد و به کمپوست کمک می کند تا رطوبتش را حفظ و از آن در مقابل بیماری ها محافظت کند. این نشان می دهد که خاک پوششی واقعی باید تمیز و عاری از بیماری باشد. اگر خاک پوششی توسط تهیه کنندگان قابل اطمینان تامین شود، در این زمینه مشکلی پیش نمی آید اما این به آن معنی نیست که خاک پوششی هنگام استفاده همیشه عاری از بیماری باشد.

اگر خاک پوششی به مدت طولانی در مزرعه یا محیطی بیمار تهیه شود، می تواند بذرها را به صورت گسترده ای آلوده کند و پس از مدتی نتایج مصیبت باری در بر داشته باشد.

تاثیر خاک پوششی بر قارچ ها

همانطور که گفته شد، نوع خاک پوششی تاثیر زیادی در وزن، اندازه و چگونگی گسترش قارچ در بستر دارد. می توان به سادگی گفت هرچه ساختار خاک پوششی سنگین تر باشد، قارچ های سنگین تری خواهیم داشت.

در خاک پوششی سنگین از تعداد قارچ ها کاسته می شود. وقتی رشد میسیلیوم در خاک پوششی سنگین کم شود، رشد آن ضخیم تر و بزرگ تر می شود. در این نوع خاک پوششی، رشد به گونه ای است که خاک به طور کامل با میسلیوم کلونیزه نمی شود بنابراین با سرعت کمتری خشک می شود. از آنجایی که میزان میسیلیوم کمتر است، ته سنجاق های کوچک (اندام های زایشی) کمتری شکل می گیرد. وقتی میسیلیوم در بستری با ساختار پوششی نامناسب موجود باشد، اندام های زایشی به میزان کافی رشد نمی کنند.

برای انتخاب خاک پوششی باید موارد زیر مورد توجه قرار گیرد:

• قارچ را چه اندازه ای می توانم برداشت کنم؟
• در هر مترمربع چه مقدار قارچ می توانم برداشت کنم؟
• در برداشت اول، خاک پوششی چه میزان باید پخش شود؟
• آیا دستگاه تنظیم دما و رطوبت سالن، به درستی عمل می کند تا تبخیر مداوم انجام شود؟
• چه نوع خاک پوششی با شرایط سالن و ماشین آلات آن متناسب است؟

یک عامل مهم در خاک پوششی، یکنواختی ساختار و منبع ثابت آن است. خاک پوششی ناهمگن، کاملآً غیرقابل قبول است. در سال های اخیر، ساختار خاک پوششی به طور چشمگیری اهمیت یافته است. برای قارچ هایی با کیفیت خوب، تبخیر مداوم و یکنواخت ضروری است و این تنها در صورتی امکان پذیر است که خاک پوششی به اندازه کافی الیاف بلند داشته باشد. این الیاف خلل و فرج خاک پوششی را حتی بعد از آبیاری سنگین حفظ می کنند. آب دهی زیاد برای افزایش عملکرد ضروری است.

متاسفانه ناهمگنی ساختار خاک پوششی نقطه ضعف بیشتر انواع خاک های تولید شده در ایران است. برای ساخت خاک پوششی از کود گیاهی (هوموس) سیاه سبک، کود گیاهی (هوموس) روشن و یا هوموس سطحی زمین نباید استفاده کرد.

الیاف آسیب دیده نمی توانند اب زیادی جذب کنند و به سرعت خشک می شوند. نتیجه آن که خاک پوششی به سرعت آب را جذب می کند، اما به همان سرعت آب را از دست می دهد. ساختار خاک پوششی خیلی نرم نیز مناسب نیست. خاک پوششی با ساختار خیلی نرم، سطحی بسیار صاف بدون هیچ فاصله و شکافی می سازد. این به آن معنی است که رشد و گسترش مناسب روی خاک پوششی نرم و صاف مشکل تر است و در نتیجه، کیفیت قارچ ها و تعداد دفعات برداشت کاهش و هزینه برداشت افزایش خواهد یافت. این حالت معمولاً در سومین دوره برداشت رخ می دهد.

خاک پوششی و آبیاری

در زمان خاکدهی، پرورش دهندگان قارچ باید تصمیم بگیرند که چه نوع خاک پوششی برای پرورش مناسب و بهترین انتخاب است و در حال حاضر چه قارچی از نظر کیفیت و اندازه مورد تقاضای بازار است. اگر قارچ های بزرگ (۵۰-۶۰ میلی متر) مدنظر باشند، خاک پوششی سنگین تر بهترین گزینه است. اگر تقاضای بازار قارچ های کوچک تر (۳۰-۴۰ میلی متر) باشد، پرورش دهندگان قارچ می توانند از خاک پوششی کمی نرم تر استفاده کنند. به خاطر داشته باشید که اگر این کار به صورت مکانیکی انجام شود، ساختار آن در طی پوشش نرم تر خواهد شد، پوشش دستی خاک برای ساختار آن بهتر است، اما این روش برای خاک پوششی سنگین مشکل است.

درست بعد از پوشش پرورش دهندگان می توانند خاک پوششی را به صورت اسپری، آبیاری کنند تا رطوبت آن به سطح مناسب برسد. منتظر نمانید تا میسیلیوم کمپوست به داخل خاک پوششی نفوذ کند، در غیر اینصورت این خطر وجود دارد که یک لایه نازک از میسیلیوم خاکستری، در لایه های پایینی خاک پوششی شکل بگیرد که می تواند بعداً مشکل ساز شود. می توانید در روز اول (روز پوشش) آبیاری به صورت اسپری را تا زمانی که به کمپوست برسد، به تاخیر بیاندازد. معمولآً بهتر است اسپری را تا اندازه ای که کمپوست خشک بماند ادامه دهید تا جریان آب به داخل کمپوست نفوذ کند. اگرچه این امر تنها با کمپوست فاز سه ممکن است که رطوبت آن بیشتر از ۶۵% نیست. عمل لقاح در بلوک های اتاق های رشد معمولاً در رطوبت ۶۵-۶۷ درصد اتفاق می افتد. این بدین معنی است که آبرسانی مازاد به کمپوست از طریق خاک پوششی ضرورتی ندارد. اگر کمپوست به طور متوسط تلقیح شود، آن وقت باید احتیاط کرد. این نوع کمپوست می تواند آب را جذب کند و این امر نباید اتفاق بیفتد. در روز دوم با احتیاط بیشتری آبیاری انجام می شود و بعد از آن میسیلیوم شانس بهبودی دارد. از روز سوم می توانید آبیاری به صورت اسپری را دوباره شروع کنید، اما مقدار آن را کاهش دهید تا میزان میسیلیوم هدر رفته کاهش یابد. بدین معنی که خاک پوششی از ابتدا رطوبت مناسب دارد. در روزهای آخر، آبیاری تنها به میزانی لازم است تا رطوبتی که از طریق تبخیر از دست رفته را جایگزین کند.

در هنگام آبیاری مراقب باشید که آبیاری را با فشار مناسب انجام دهید. فشار بیش از حد ذرات نرمم گیاهی (هوموس) خاک پوششی را به بیرون می ریزد و یک لایه سله بسته و رسوبی در قسمت بالای خاک پوششی ایجاد می کند. بعدها این باعث ایجاد مشکلاتی در ته سنجاق گرد (پین هدینگ) و رشد قارچ می شود.

نتیجه گیری

افزایش رقابت و قیمت پایین قارچ ها باعث می شود کیفیت خاک پوششی کمتر در نظر گرفته شود و این عاملی بازدارنده برای رسیدن به محصول خوب است. یکی از بحث هایی که اغلب شنیده می شود این است که در ایران خاک پوششی بسیار گران است اما این را به یاد داشته باشید که خاک پوششی خوب، محصول با کیفیت بهتر و برداشت بیشتری می دهد، پس منطقی است که خاک پوششی خوب کمی گران تر باشد. برای بسیاری از پرورش دهندگان قارچ زمان آن است که این جنبه از کارشان را به صورت جدی بازنگری کنند. در غیر اینصورت بسیاری از مزارع پرورش قارچ، شانس اصلاح و افزایش سود را از دست می دهند.

پیشگیری از انتقال بیماری مایکوگون

منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون

بر اساس نتایج تحقیقات و بررسی منابع علمی، منابع انتقال اسپورها و میسلیوم قارچ مخرب مایکوگون عبارتند از:

1. میسلیوم قارچ مایکوگون
2. خاک پوششی
3. ویزیتورها
4. کمپوست
5. واحد های آلوده مجاور
6. حیوانات، پرندگان و حشرات

ابتدا در رابطه انتقال از طریق خاک پوششی صحبت می کنیم. غالبا اسپورها و یا میسلیوم این قارچ با خاک پوششی به مزرعه شما وارد می شوند. اگر از آلوده نبودن خاک پوششی خریداری شده مطمئن نیستید، خودتان باید خاک پوششی را قبل از استفاده، حتما پاستوریزه کنید. روش پاستوریزه کردن را بعدا توضیح خواهم داد.

چگونه ممکن است خاک پوششی خریداری شده حامل اندانهای تکثیری مایکوگون باشد؟

اگر در ترکیب خاکی که می خرید، کمپوست مصرف شده استفاده شده باشد (خیلی از شرکتهای تولید کننده قارچ، خاک پوششی خود را از ترکیبی از کمپوست مصرف شده و خاک پیت خارجی تهیه می کنند، و همین ترکیب را پس از پاستوریزاسیون می فروشند)، و اگر سالنهای شرکتی که خاک را به شما می فروشد، آلوده به مایکوگون باشد و خاک پوششی به خوبی پاستوریزه نشود، مایکوگون می تواند از طریق این خاک پوششی خریداری شده به سالنهای کشت شما منتقل شود.

آیا خاکهای پیت ایرانی که از آبرفتها و باتلاقها استخراج می شود، می تواند آلوده به مایکوگون باشد؟.
جواب بلی است. خاکهای پیت ایرانی هم به صورت طبیعی ممکن است آلوده به مایکوگون باشند. به هر حال در طبیعت هرجا قارچ دکمه ای می روید، مایکوگون هم به عنوان یک پارازیت وجود دارد، اما فراوانی و تراکم آن نسبت به مزارع قارچ آلوده به مایکوگون، کمتر است. این خاک هم اگر قبل از بسته بندی پاستوریزه نشود، می تواند منبع آلودگی باشد.

یکی دیگر از منابع انتقال مایکوگون، ویزیتورها می باشند. ویزیتورها چون برای خرید قارچ به واحدهای تولیدی متعددی سر می زنند، می توانند اسپورهای این قارچ را از واحد آلوده به واحد های دیگر منتقل کنند. توصیه می شود تا جاییکه ممکن است از پذیرش این افراد در واحد تولیدی خود داری کنید و یا در محلی دور از سالنهای کشت پذیرای آنها باشید. توصیه می شود تمام کسانی می خواهند وارد و یا نزدیک سالنهای قارچ شوند، لباسهای (Overall) مخصوص آن شرکت را که ممکن است یکبار مصرف باشند و یا مثل مثل لباسهای بیمارستانی، هر سری اتوکلاو می شوند، بپوشند.

منبع انتقال دیگر می تواند بلوکهای کمپوستی باشد که از واحد آلوده به مایکوگون خریداری می کنید، خصوصا اگر واحد تولید کمپوست در مجاورت سالنهای تولید قارچ باشد. خود کمپوست تا قبل از باز شدن درب اتاق پاستوریزاسیون و شیرین سازی عاری از آلودگی است، بعد که کمپوست برای مایه زنی و بسته بندی بیرون آورده می شود، ممکن است باد اسپورهای مایکوگون را به کمپوست و یا پلاستیک های بلوک های کمپوست منتقل کند. البته طبق مطالعات انجام شده این قارچ از میسلیوم قارچ خوراکی تغذیه نمی کند. بنابراین بعید است اسپور مایکوگون در کمپوست تا زمان تشکیل اندامهای میوه دهی قارچ زنده بماند. اما اگر اسپورها روی پلاستیک های بلوکها بنشینند، می توانند به واحدهای وارد کننده کمپوست منتقل شوند. وقتی این اسپورها توسط باد به خاک منتقل شوند، آنگاه می توانند برای واحد جدید مشکل ساز شوند. توصیه این است که واحد تولید کمپوست حداقل یک کیلومتر با سالنهای تولید قارچ فاصله داشته باشند. البته جهت وزش باد غالب منطقه را در نظر داشته باشید. واحد تولید کمپوست باید در پایین دست باد باشد. کارگران مشغول در سالنهای تولید هرگز وارد سایت کمپوست سازی نشوند و برعکس کارگران مشغول در سایت کمپوست سازی وارد سالنهای تولید نشوند. اتاقهای استراحت برای کارگران هر سایت مجزا باشد. برای اطمینان، بعد از چیدن بلوکها در قفسه ها و قبل از برداشت پلاستیکها، روی آنها را با قارچ کش مناسب (بنومیل و کاربندازیم) اسپری کنید.

منبع دیگر واحدهای آلوده مجاور می باشند. اگر در مجاورت واحد شما واحد آلوده به مایکوگون وجود داشته باشد، تنها راه جلوگیری از آلودکی به این قارچ مخرب، استفاه از فیلتر هپا در سر راه هوای ورودی به سالنها و رعایت نظافت و بهداشت بیشتر است.

حیوانات و پرندگان و حشرات هم می توانند اسپورهای قارچ مایکوگون را از مزرعه آلوده به مزرعه تمیز منتقل کنند. جلوی حیوانات را می توان با کشیدن فنس در اطراف مزرعه گرفت، اما جلوی پرندگان و حشرات را!!!!!. برای انتقال بیماری لازم نیست حتما این موجودات وارد سالن تولید شوند. کافی است اسپورها را به خاک اطراف سالنها منتقل نمایند

مشکلات تشکیل پین :

اکثر سالن داران در فصل پاییز و زمستان با مشکلات رشد و توسعه پین در فلاش اول روبرو هستند برای رهایی از این مشکل باید تبخیر مناسب در سالنهای پرورش بوجود آورند و از استفاده خاک دنس چسبیده که تخلخل ناکافی دارد پرهیز نمایند. در صورت استفاده از خاک دنس و چسبنده باید درMix مواد Cac-ing با خاک پوششی نهایت دقت را داشته باشند چون ترکیب اصولی مواد Cac با خاک پوششی باعث اصلاح ساختار و ساختمان گشته و تبادل گازها را آسان می نماید و در نهایت باعث توسعه مناسب پین می گردد.

در مرحله توسعه پین رطوبت نسبی از اهمیت بسزایی برخوردار است که باید با کاهش آن به توسعه پین کمک کرد و اگر هوای ورودی به سالنها خیس و مرطوب باشد تفاوت رطوبت مطلق محیط بیرون و درون سالن حداقل ۲ گرم بوده و تهویه کافی برقرار باشد.

اشتباه دیگری که اغلب قارچ کاران انجام می دهند خاموش کردن یونیت های هواساز به دلیل سردی هوا می باشد که در این حالت رطوبت گیری و تبخیر انجام نخواهد گرفت.

نتیجه : مراقب توسعه پین ها باشید و اگر لازم است آنها را بشمارید برای این کار قطعه ای از بستر را انتخاب کنید.توسعه ناکافی پین ها در این قطعه علامت و هشداری برای اقدامات به موقع می باشد.

مقادیر CO₂ در زمستان :

با پایین آمدن درجه حرارت محیط در زمستان ، رطوبت محیط یا به عبارت بهتر رطوبت نسبی محیط کاهش می یابد بنابراین باید مراقب خشکی هوا و ضرر و زیان آن باشیم .

در ماههای زمستان اغلب با مشکلات غیر ضروری کیفیت روبرو هستیم که در نتیجه مصرف مقادیر بالای CO₂ پیش می آید قارچها برای رشد ، تبخیر و تعرق انجام می دهند و رطوبتی که قارچها تولید می کنند بایستی بوسیله دستگا ه های هواساز خارج شود. به هر حال در زمستان برای ادامه رشد ، رطوبت مورد نیاز می باشد اگر علیرغم رطوبتی که توسط قارچها ایجاد می شود رطوبت اضافی مورد نیاز باشد نشانه این است که در هوای سرد یا خشکی که بوسیله دستگاه های هواساز وارد می شود میزان CO₂ کم می باشد.

یک قانون علمی می گوید: به جای تأمین رطوبت اضافی به مدت طولانی میزان CO₂ را افزایش دهید. افزایش میزان CO₂ ، نیاز به گرمای اضافی را کاهش داده و نیاز به انرژی را در حد قابل توجهی ذخیره می نماید .

اگر از این روش برای رسیدن به درجه حرارتهای صحیح و رطوبت مناسب استفاده شود مطمئنا افزودن CO₂ تا ۲۰۰۰ PPM یا بیشتر در زمان رشد و وزن گیری قارچها مشکلی ایجاد نمی کند.

اما به یاد داشته باشیم که میزان اکسیژن (O₂) علاوه بر مقادیر CO₂ به میزان رطوبت هم ارتباط دارد.

به جای هوای مرطوب می توان از هوای خشک با میزان CO₂ بالا استفاده کرد میزان CO₂ را می توانیم تا ۳۲۶ PPM در هر گرم هوای خشک بدون اینکه روی میزان اکسیژن تأثیر بگذارد افزایش دهیم .

چگونگی مدیریت آبیاری محصول قارچ : (Paul j.Wuest) How to Manage the Watering of a Mushroom Crop

کیفیت قارچ و سرعت تولید به وسیله عمق خاک ، رطوبت و آبیاری تغییر می کند، ظرفیت رطوبت اولیه خاک پوششی و همچنین چگونگی و زمان آبیاریها ، تعداد پین ها و اندازه و کیفیت قارچ را تغییر می دهند. آب و آبیاری فاکتورهایی هستند که کشت کارهای خوب و متوسط را از هم جدا می کند و ممکن است گیج کننده به نظر برسد اگر آبدهی روی هم رفته کاملا درک نشود یا انجام نشود ، قبل از رفتن به سراغ آبدهی تعداد جمله راجع به لایه های خاک پوششی جهت این منظور بیان می شود .

خاک پوششی: CASING

به طور نرمال عمق (اندازه گیری شده بعد از اولین آبدهی ) ۱-۱٫۲۵اینچ خاک پوششی جهت محصول قارچ کافی و مناسب است.

کشاورزان و مزارعی نیز هستند که عمق خاک پوششی انها ۱٫۷۵-۲ اینچ می باشد اما چنین عمقی در جاهای که “پیت ماس” به عنوان لایه میانی استفاده می شود وجود دارد. اشتباه اصلی با لایه خاک پوششی عمیق وجود ندارد اما با مدیریت خوب هیچ نیازی به استفاده زیاد از خاک نداریم ، خاک بیشتر یا عمیق تر فاصله بین خاکدهی و برداشت را طولانی می کند. در مورد خاکدهی می توان بیشتر صحبت کرد ولی همین راهنمایی کلی جهت بدست آوردن یک محصول رضایت بخش کافی است.

آبدهی : WATERING

آبدهی خاک پوششی یک هنر می باشد و در آن کشاورزان -۱ زمان آبدهی -۲ مقادیر مورد نیاز آب -۳ چگونگی به کارگیری آبدهی را باید بدانند. توضیحات پایین به عنوان فاکتورهای آبیاری (به جای جدول ) در نظر گرفته می شوند.

چگونگی آبیاری : HOW to APPLY water

قبل از بحث راجع به زمانهای آبیاری مهم است چگونگی به کارگیری آبدهی و عادت کاری شخص که آبدهی می کند را بدانیم . یک سرآبپاش که سر آن آبدهی می کند جهت آبیاری قارچ مورد نیاز است و مطلوب است که سرآبپاش یک آب نرم و پودری داخل یک قوس خیلی بلند برای آبدهی اولیه تولید می کند و عامل بالقوه آن جهت سیل کردن خاک به وسیله نیروی خاک حداقل باشد . یک سرآبپاش با ۷۵۰ – ۱۰۰۰ سوراخ در ۰٫۰۱ اینچ در قطر دایره کاملا مناسب برای این کار می باشد . اینکه چگونه یک شخص آبدهی را انجام میدهد به آموزش اولیه و سطح نظارت بستگی دارد. برخی کشت کارهای موفق تربیت و آموزش آبدهی پرسنل را با حرکت ثابت از چپ به راست و از راست به چپ ، شاید ۳ عبور و در ۴ فوت از بستر، آبیاری بستر از سطح . شخص یک الگوی حرکت انجام می دهد یک آهنگ ۱و۲ و۳را برای آبدهی دنبال کند . تجربه پیشنهاد می کند که استفاده از آهنگ در طی آبدهی یک تکنیک می باشد یک مدیر می تواند میزان آب داده شده را هدایت کند . بدین معنی که در طی شماره ۱ آب از راست به چپ هدایت شده و شروع در وسط بستر . بین شماره ۱و۲ سر آبپاش حرکت داده می شود از راست به چپ و کمی نزدیکتر به کنار بستر و بین ۲و۳ حرکت جارویی نهایی ایجاد می شود و حتی نزدیکتر به کناره بستر و ۳ در جهت عکس . هدایت آب از مرکز به کناره بستر بدین معنی که شخص آبیاری کننده و باید سرآبپاش را در داخل یا خارج برای اطمینان از اینکه کل منطقه هدف آبیاری می شود حرکت دهد.

پرورش دهندگان کند: Slow growers

اغلب پیش می آید که رشد خیلی آهسته می باشد به طوریکه اولین روز برداشت از فلاش ۱با ۲ روز تأخیر صورت می گیرد که باعث تأثیر روی فروش و سازماندهی کارخانه می گردد.

این تأخیر ممکن است عــلل مختـلفی داشته باشد، تـأخیر رشد یک معـیار از یک پروسه ای است کــه به آرامی پیش نمی رود . به طوریکه بالا بودن PH کمپوست که سپس روی خاک هم کمپوست به صورت سیاه ظاهر می شود که کمپوست غیر فعال هم می تواند مقصر باشد، اشتباهات پر مثل فشرده کردن خاک پوششی با الگوی بد و نامناسب آبیاری و یا صدمه به میسیلیوم هنگامیکه کمپوست فاز III پر می گردد و همچنین در طی رافلینگ. تأثیر مثبت می تواند در طی آخرین دوره آبدهی و قبل از کاهش دما (در هوادهی) معرفی می گردد. اگر رشد دچار تأخیر و اَفت شده شما هم سعی نکنید آبدهی را به تأخیر بیندازید، توجه کنید در طی ساکن شدن کمپوست آب کافی داده شود روش دیگر در سرد کردن دمای کمپوست به زیر ۲۰ درجه نیاید. کمپوست را بمدت طولانی فعال نگه داریم.

کمپوست فعال : Compost activity

پرورش دهندگان اغلب در مراحل معین کشت با کمپوست فعال مواجه می گردند که این می تواند تأثیر منفی روی تولید و کیفیت قارچ بگذارد به ویژه اگر برای مثال ، رطوبت خیلی زیادی از سطح خاک پوششی در حین هوادهی تبخیرشود.

کمپوستی که این نوع فعالیت (فعالیت بالا) را نشان می دهد اغلب از لحاظ ساختمانی خشک تر و زبرتر می باشد، روش هایی جهت کاهش فعالیت زیادی می تواند انجام بگیرد:

• از وزن پر خیلی بالا در سالنها و یا supplement (ماکزیمم ۹۰kg , Filling در هر متر مربع) جلوگیری کنید
• در طی پر یا Filling حداکثر ۵ lit آب به ازای هر متر مربع بدهید (اگرکمپوست زبر و خشک به نظر می رسد).
• کمپوست را کمتر فشرده کنید.
• مطمئن شوید که کمپوست در فاز III حداقل ۱۶ روزه باشد.
• بعد از پر، بدون توجه به دمای کمپوست ، کمپوست را سرد کرده و دمای آن را زیر ۲۴ C⁰ نگه دارید قبل ازاینکه Recovery یا ریشه دوانی میسیلیوم آغاز شود ، به طوریکه درجه حرارت کمپوست در زمانیکه blow down شروع می شود خیلی بالا نباشد. نباید اجازه دهیم درجه حرارت کمپوست از ۲۷ C⁰ تجاوز کند.

درجه حرارت کمپوست در طی recovery :

بالا آمدن ریسه (Recovery) روی بسترها بعد از رافلینگ یا بعد از به کارگیری آخرین آب اغلب نامنظم می باشد. برای تقویت ریسه Recovery اجازه دهیم تا دمای هوا با فن خاموش برای ۱۲ ساعت آخر تا ۲۳ C⁰ بالا برود. درجه حرارت کمپوست غالبا تا۲۸-۲۹ C⁰ بالا می رود. هوادهی یا (blow down) با این درجه حرارت بالای کمپوست بدین معنا می باشد که مقدار زیادی رطوبت از سطح خاک پوششی از دست برود و این از دست رفتن رطوبت به مدت طولانی قبل از اینکه دمای کمپوست به زیر ۲۳C⁰ برسد صورت می گیرد. خاک پوششی از ریسه های قارچ پر می گردد. تشکیل پین و رشد زیاد میسلیوم اغلب مشکل ساز بوده ودر طی فلاش II مشکلات کیفی به وجود می آید که در نتیجه خاک پوششی خشک و باعث رشد خیلی زیاد میسیلیوم می باشد مطمئن شوید زمانیکه خاک پوششی برای آخرین بار آبیاری می شود دمای کمپوست تا ۲۴-۲۵٫۵ C⁰ پایین آورده شده باشد و ماکزیمم درجه حرارت هوا را در دوره (Recovery ) روی ۲۱ C⁰ تنظیم نمائید. (اگر لازم است سیستم خنک کننده را فعال کنید).

درجه حرارت هوا: Air temperature

در ساعات اولیه هوادهی ، دمای کمپوست نادیده گرفته می شود و توجه کامل به دمای هوا اختصاص داده می شود . گستردگی بیشتر ، درجه حرارت آهسته تر خواهد افتاد .بعضی وقتها حتی از ۲۱ C⁰ به ۲۰/۵ C⁰ در۵ روز اول ، به دنبال یک افت تدریجی به ۱۹ C⁰ قبل از فلاش اول اتفاق می افتد. اگر تعداد زیادی پین ها توسعه یافته اند درجه حرارت را مجددا بالا ببرید . کنترل درجه حرارت رشد تا دو روز پیش از فلاش اول امکان پذیر است . بعد از این ، پین ها به حدی بزرگ هستند که تحت تأثیر قرار گیرند. در این مرحله ، درجه حرارت کمپوست می تواند کنترل شود ،

اما تنها قبل از اینکه درجه حرارت کمپوست مجددا شروع به بالا رفتن کند . قبل ازفلاش I ، درجه حرارت کمپوست ۲۱ C⁰ یا ۲۰/۵ C⁰ باشد قبل از اینکه شروع به بالا رفتن کند . دمای هــوا نیاز داریم کـه تا ۱۸ C⁰ یا حتی ۱۶ C⁰ پایین آورده شود.

رطوبت سالنهای رشد : Growing room humidity

در blow down (هوادهی) مقدار زیادی رطوبت از سالنهای پرورش خارج می شود. در ۵ روز اول و در طی پین زدن حفظ رطوبت بالای ۹۵% مهم می باشد که این امر می تواند با خیس کردن منظم و مرتب دیوارها و کف سالنها حاصل شود. همچنین مطمئن شوید که سرمای activated خیلی سریع نیست (درطی blow down) که دریچه هوا خیلی سریع باز نمی شود . چون همان طور که می دانیم هوای سرد وارد شده دارای رطوبت کمی می باشد. می توان خیس کردن کف ، دیوارها را بعد از ۵ روز متوقف کرد . اجازه دهید کف سالن به آرامی خشک شود. اطمینان کنید که RH به تدریج تا فلاش I به حدود ۸۹-۹۰% باشد.

کسری رطوبت: Moisture deficit

پاراگراف قبلی راجع به رطوبت نسبی صبحت می دهد . چون رطوبت نسبی با دما ارتباط دارد و حتی می توان گفت که (RH) رطوبت نسبی ، در دماهای بالا باعث تبخیر و تعرق بیشتر می شود . بنابراین ، افزایش رطوبت پین ها را نامطمئن خواهد کرد چون بین درجه حرارت محیط و کمپوست اختلاف کمی وجود دارد . نگهداری در یک رطوبت نسبی یکنواخت در این درجه حرارت بالا باعث می گردد هوا قادر به جذب رطوبت بیشتر میباشد و بنا براین تبخیر و تعرق افزایش می یابد. کسری رطوبت مکررا مقدار رطوبت هوا را که قادر به جذب و نگهداری آن در یک سطح باثبات است را محاسبه می کند . (با تنظیمات RH) حتی در یک درجه حرارت بالا ، این باعث تبخیر و تعرق باثباتی در طی تشکیل پین می گردد.

دی اکسید کربن : CO₂

اگر چه دی اکسید کــربن روی توسعه قارچ مؤثر می باشد ، اما یک عامل فرعی در مقایسه با RH و درجه حرارت می بـــاشد. افــزایش میــزان CO₂ بدون تغییر درجـــه حرارت و RH تأثیر زیــادی ندارد . در طی هوادهی یا CO_{2 ,}blow down بایستی از ppm 3000-5000 به ۱۲۰۰-۱۴۰۰ ppm قبل از فلاش I برسد . CO₂در روز اول مهم نیست، اما مهم است که کاهش داده شود.

تأمین رطوبت از کمپوست یا خاک پوششی : Moisture supply from compost / casing soil

جابجایی رطوبت از کمپوست و خاک پوششی جهت حمل مواد غذایی از کمپوست به خاک پوششی ضروری می باشد . آبیاری کمپوست به راحتی رطوبت مورد نیاز این مرحله را تأمین می کند . به عنوان یک معیار جهانی برای ۱kg قارچ ۲ لیتر آب لازم است و چــون ۹۲% قارچ را آب تشکیل میدهد کـه تقریبا ۱ لیتر اب به رشد اختصاص داده می شود و باقیمانده آب جهت فرآیند های نهایی تبخیر و تعرق مصرف می شود. نمایش جابه جایی رطوبت از کمپوست یا خاک پوششی به قارچ بسیار مشکل می باشد و عمدتا به وسیله فشار در کمپوست و شرایط آب و هوایی (مکش) سالنهای پرورش تعیین می شود . تنها روش جهت اعمال هر تنظیم رطوبت (به جزء آبیاری بیشتر یا کمتر ) اختلاف رطوبت بین کمپوست یا هوا می باشد . اگر این اختلاف رطوبتی بین هوا یا کمپوست زیاد باشد باعث جابجایی بیشتر رطوبت و خروج آن از کمپوست یا هوا در مقایسه با اختلاف کمتر بین کمپوست و هوا می گردد. اغلب مشکلات کیفی زمانی پدیدار می گردد که کشت کارها می خواهند به دلایلی (مثلا مشکلات کارگری ) جلوی رشد را با پایین آوردن دمای هوا بگیرند این باعث بالا رفتن دمای کمپوست یا هوا می گردد به دلیل اینکه رطوبت به داخل قارچ حمل می شود. به عبارت دیگر(اگر رطوبت نسبی هم همین گونه باشد، یعنی بالا باشد) کمبود رطوبت در سالن پرورش کم شده بنا براین هوا رطوبت کمتری را جذب می کند . بدیهی است این نوع مداخله (تأمین رطوبت بیشتر و جذب رطوبت کمتر) باعث تهاجم بیشتر روی فرآیند تبخیر و تعرق شده که نتیجه آن کیفیت بد قارچ می شود. به عکس این قضیه افزایش درجه حرارت هوا تقریبا همیشه تأثیر مثبت داشته به طوریکه رشد تند شده و رطوبت ، کمتر به قارچها فشار وارد می کند و اگر رطوبت نسبی هوای سالن پرورش کم باشد می تواند رطوبت نسبی بیشتری را به آسانی جذب نماید.

جذب رطوبت در سالنهای پرورش : Moisture absorption in the growing room air

مرحله بعدی فرآیند تبخیر و تعرق جذب بخار آب موجود در هوا به وسیله قارچهای داخل سالنهای پرورش می باشد. اجازه بدهید که جذب رطوبت ادامه یابد و مهم است که هوا اشباع نباشد مقایسه هوا با یک اسفنج به طور آشکار نشان می دهد که هوای اشباع شده نمی تواند رطوبت زیادی جذب نماید.RH درجه اشباع بودن را نشان می دهد یعنی هوا شامل ۸۵% مقدار ماکزیمم رطوبت ممکن در یک دمای معین می باشد . به طوریکه هوا با دمای بالاتر ظرفیت جذب رطوبت بیشتری را نسبت به هوای سردتر دارد یعنی هوا با ۸۵% RH در یک دمای پایین قدرت جذب رطوبتی کمتری را نسبت به هوایی که رطوبت نسبی آن ۸۵% و دمای بالاتری دارد را می باشد . آشکار است که ظرفیت جذب رطوبت نه فقط به رطوبت بلکه به دما هم بستگی دارد. در حقیقت دمای پایین بایستی با مقدار کمی رطوبت (RH) ترکیب شود تا دما بالاتر رفته و رطوبت نسبی افزایش یابد. در این روش هیچ گونه تغییر دمایی روی ظرفیت جذب رطوبت تأثیر غیر عمد نخواهد گذاشت .

نکروز یا فساد داخلی پایه قارچ :

نکروز داخلی پایه هنوز هم بعضی اوقات در مزارع دیده می شود عامل آن باکتریایی بوده و باکتریهای ایجاد کننده عبارتند از :

Pseudomonad tolaadsii , Pseudomonas fluorescens

در شرایط حاد به شکلی دیده می شود که اغلب بالارومگس سیارید (Sciarid) اشتباه گرفته است.

همچنین می توان آن را به صورت دوایر کوچک با رنگ قهوه ای کمرنگ در پایه مشاهده کرد . اگر قارچها را از وسط برش دهیم شما می توانید لکهای باکتریایی را در پایه کلانک یعنی جایی که پایه شروع می شود مشاهده نمایید.

نکروز مسری نبوده اما روی قابلیت بازاریابی یا (Marketability) تأثیر می گذارد و هنگامیکه قارچها به اندازه پین های کوچکی هستند بوجود می آیند.

روند تشکیل آن بدین شکل است که وقتی فرآیند تبخیر (evaporation) قطع می گردد باعث مرگ پایه می گردد و زمانیکه تبخیر مجددا برقرار می گردد. قارچه به رشد طبیعی خود ادامه می دهند ولی علائم نکروز پایه به هنگام برداشت قابل مشاهده است.

با محدود کردن تبخیر نمی توان از نکروز در طی رشد پین جلوگیری کرد اما با کاهش رطوبت هوا می توان تا حد زیادی از این مشکل پیشگیری نمود.

افزایش بیش از حد میزان CO₂ در سالنها برای کاهش تعداد قارچها می تواند منجر به نکروز گردد. برای کنترل این مشکل هیچ روش شیمیایی وجود ندارد.

کیفیت قارچ خوراکی منوط به :

۱- سورت بندی (هم سایز بودن قارچ در بسته ها و تناسب اندازه قارچ با بسته).

۲- رنگ قارچ

۳- سفتی قارچ (Hardness)

۴- طول پایه قارچ در بسته (۱/۳ طول پایه قارچ )

۵-درصد خاک (ناچیز)

۶- عدم وجود لکه های باکتریایی

۷- عدم وجود بیماریها

۸- طول نسبی باقی مانده پایه

۹- باقی گذاردن قارچهای (Principle mushrooms)

۱۰- نظارت بر نحوه چیدن به روش Mother , Father ,Baby

۱۱- نظارت بر انجام Tinning مناسب در ۲ روز اول برداشت .

بسط و توسعه Spread

هزینه های برداشت یکی از کانون های اصلی توجه در خیلی از مزارع به هنگام پایین آمدن قیمت قارچ می باشد. انرژی زیادی صرف آموزش صحیح تکنیک ها و روشهای صحیح برداشت می شود. تعداد زیادی از مزارع سرمایه گذاریهای سنگینی روی اهداف برداشت انجام می دهند مانند ماشینهای چیدن اتوماتیک ، غالبا این وسیله به خاطر برآورده کردن قوانین سالم و امن یک نیاز می باشد.یکی از عوامل مهم هزینه های برداشت را می توان در کیفیت برداشت یافت کرد . اگر شما قادرید ، گستردگی و پراکندگی کافی قارچ و (stagger) در فلاشها به وجود آورید، می توانید به آسانی با ۳-۴ kg در ساعت در برداشت برنده شوید. آغاز پراکندگی و گستردگی با خاک نسبتا کلوخه ای و طریقه خاکدهی روی بستر انجام می شود . در صورت انجام عمل رافلینگ کنترل گستردگی در لحظه فلاش اول آسان می باشد. اما وقتی عمل رافلینگ صورت می گیرد باز هم بسط و توسعه قارچ در فلاش ۱ تا ۵ روز غیر استادانه و ناشیانه می باشد . در مزارعی که عمل رافلینگ انجام نمی گیرد برای ایجاد این بسط و توسعه فلاش همواره کار بایک تناسب و نسبت از هوای بیرون و هوای سیر کوله یک متد می باشد. آبپاشی بسته به میزان مواد Cacing هنوز هم به طور معمول ۳ الی ۵ روز انجام می شود . این بدان معناست که میسلیوم می تواند به خوبی توسعه یافته و زمانی که تقریبا به سطح خاک میرسد پین زدن اتفاق می افتد.تعداد پین ها عمدتا به وسیله درجه حرارت هوا تعیین می گردد. زمانیکه تعداد کافی و به اندازه درشت پین به وجود آمد ، درجه حرارت را می توانید تا ۱۶ الی۱۷c⁰ کاهش دهید. اگر بتوانید زمانیکه دمای کمپوست به زیر۲۰ c⁰ می رسد برداشت را آغاز کنید پس بسط و گسترش و پراکندگی تا ۵-۶ روز امکان پذیر می گردد. اگر یک فلاش ۱۸ kg می تواند در عرض ۴-۵ یا ۶ روز برداشت شود پس یک سؤال واضح در مورد بسط و گسترش فلاش وجود دارد. قارچ های جدا و منفک آسانتر برداشت می شوند، بنابراین قارچ چین ها زمان کمتری جهت تنک کردن قارچ های خوشه ای نیاز دارند. به طور اتوماتیک گستردگی و پراکندگی خوب قارچ در فلاش I تقریبا همواره در فلاش II گستردگی خوبی را باعث می شود.

استروما: پنبه‌‌ای شدن میسیلیوم‌ها

کپک تارعنکبوتی یا داکتی لیوم

کپک تار عنکبوتی (Hypomyces rosellus) یا داکتی لیوم (Dactylium) به صورت لکه های سفید روی سطح خاک پوششی دیده می شود. این کپک خیلی سریع روی سطح خاک پوششی را می پوشاند. قارچ آلوده به این کپک توسط تارهای سفید عنکبوتی پوشیده شده و پس از تضعیف به رنگ قهوه‌ای درآمده و در نهایت می پوسد. تارهای عنکبوتی این بیماری به تدریج ضخیم شده و به صورت لایه ضخیمی در می آید. به مرور زمان این تارها به رنگ ارغوانی- قهوه ای در می آیند و در نهایت به رنگ زرد می گرایند. اسپورهای این قارچ به راحتی توسط باد و یا آبیاری بستر قارچ به اطراف، پراکنده می شوند. این کپک همچنین توسط قطعات میسلیوم خود با چسبیدن به وسایل مورد استفاده و بدن و لباسهای کارگران به راحتی به اطراف پخش می شود.

آلودگی اولیه خاک پوششی به این کپک، در زمان تهیه و ترکیب اجزای خاک اتفاق می افتد، چون این قارچ در خاک زندگی می کند و به راحتی می تواند به خاک پوششی منتقل شود. اگر این بیماری دریک سالن وارد شود، اسپورهایش توسط باد به سالن های دیگر منتقل می شود. علاوه بر این، داکتی لیوم ممکن است توسط چسبیدن اسپورها و قطعات میسلیوم به کفشها و لباسهای کارگران از یک سالن به سالن دیگر منتقل شود. همچنین ضایعات قارچ و کمپوست آلوده می تواند منبع آلودگی از یک کشت به کشت دیگر شود. حشرات نیز از عوامل انتقال این بیماری می باشند.

رطوبت نسبی زیاد و دمای بالای سالن کشت بعد از اعمال خاک پوششی، باعث ترغیب رشد این بیماری می شود. بنابراین باید دقت زیادی در کنترل شرایط محیطی سالن داشت. تجربه نشان داده است که اگر خاک پوششی توسط اسپورهای این قارچ آلوده شود، علائم بیماری در فلاش آخر ظاهر می شود، اما وقتی که آلودگی توسط قطعات میسلیوم این قارچ ایجاد شود، علائم بیماری قبل از فلاش اول، در زمان تشکیل ته سنجاقی‌ها دیده می شود. غالبا این بیماری بر روی ساقه های شکسته قارچها که بعد از برداشت در بستر باقی می مانند و یا بر روی قارچهای مرده ظاهر می شود.

روشهای کنترل

سالن دار باید مدام بستر کشت قارچ را کنترل کند تا به محض رویت این کپک، به کنترل آن بپردازد. در صورت رویت آلودگی:

۱- روی لکه های آلوده نمک و یا چوش شیرین بپاشد و یا منطقه آلوده را با فرمالین ۲% اسپری کند و بلافاصله بعد از آن، منطقه آلوده را با آهک بپوشاند.

۲- رطوبت نسبی و دمای سالن را پایین بیاورد.

۳- سیرکولاسیون هوا را بیشتر کند.

علی رغم مباحثی که مطرح شد، این کپک، بر عکس مایکوگون، مشکل خیلی زیادی ایجاد نمی کند. معذالک، اگر جلوی آن گرفته نشود، می تواند باعث کاهش عملکرد قارچ شود

مگس‌های قارچ

در منابع توصیف هر یک از این گونه های مگس در حد جزئیات آورده شده است، که به کمک آنها نوع مگس موجود در سالن یا مزرعه قارچ را می توان تعیین نمود. شناخت دقیق نوع مگس لازم است چون روش کنترل ان بستگی به سیکل زندگی و خصوصیات رشد و نموی آن دارد.

مگس‌ها توسط بوی ناشی از کمپوست و میسلیوم های در حال رشد در سالن، از طریق هر گونه منفذی که پیدا کنند، وارد سالن های کشت می شوند و روی کمپوست و یا میسلیوم، خاک پوششی و یا اندام میوه دهی تخم ریزی می کنند. در شرایط مساعد، پس از گذشت ۱۰-۵ روز، از درون این تخم ها، لاروهای این مگس ها بیرون آمده و با تغذیه از قارچ و میسلیوم و عوارض جانبی که ایجاد می کنند، خسارت زیادی به اندام میوه دهی قارچ وارد می نمایند. لاروها از میسلیوم های قارچ نیزتغذیه نموده و پین ها را گاز گرفته و می جوند. پین های در حال رشد و قارچهای جوان که مورد حمله لاروها قرار می گیرند، از قارچ های سالم کوچکتر بوده و قبل از رسیدن به بلوغ می میرند. خسارت به میسلیوم ها نیز قابل توجه است، چون منجر به تشکیل پین های قهوه ای و چرمی می شود. علاوه بر این قارچهای جوان آلوده به لارو، دارای ساقه توخالی بوده و یا قبل از بلوغ می میرند. این نوع خسارت بسیار گول زننده می باشد. چون زمانی اتفاق می افتد که جمعیت لاروها اینقدر زیاد نیست که باعث ایجاد سوراخ در ساقه قارچ شود. بنابراین می تواند از دید سالن دار، دور مانده و قابل تشخیص نباشد.

علاوه بر کاهش عملکرد ناشی از خسارت لاروها که از میسلیوم تغذیه می کنند، ظاهر قارچهای آلوده نیز بدرنگ شده و بازار پسندی خود را از دست می دهند. لاروها همچنین وارد اندامهای میوه دهی شده و در آن سوراخ و تونل ایجاد می کنند که قارچ را برای استفاده نامناسب می نمایند.

در نتیجه آلودگی شدید توسط مگس ها در زمان بذر زنی و یا رشد میسلیوم در کمپوست، کمپوست توسط تعداد زیادی از لاروها اشغال شده و لاروها از میسلیوم ها تغذیه نموده و به رشد خود ادامه می دهند و در نتیجه مقدار زیادی مدفوع تولید می کنند. در نتیجه مناطقی از کمپوست آلوده به حالت توده لجنی با بوی گندیدگی درامده که میسلیوم قارچ قادر به رشد در آن نیست.

مناطق پوسیده کمپوست و پین های پوسیده که توسط لارها خسارت دیده اند، مکان مناسبی برای تکثیر انواع کنه ها خواهند بود. کنه ها توسط مگس های بالغ به داخل سالن ها راه پیدا می کنند. به طوری که هر مگس می تواند تا ۳۰ کنه را با خود به داخل سالن حمل کند. از آنجا که کنه ها نیز معمولا ناقل بیماریهای باکتریایی و ورتیسیلیوم می باشند، پخش آنها می تواند به صورت ناخواسته انواع میکروارگانیسم های مضر را در سراسر مزرعه و سالن پخش کند.

کنترل مگس‌های قارچ

مگسها با پرواز و حرکت از روی قارچهای بیمار و نشستن بر روی قارچهای سالم، انواع بیماری‌ها را پخش می‌کنند. مگسهای بالغ می توانند اندامهای تکثیری بیماری ورتیسیلیوم و اسپور‌های قارچهای رقیب را با خود حمل کنند. به این طریق مگسهای بالغ در مقایسه با لاروها، خسارت بیشتری به قارچها وارد می کنند و اگر کنترل نشوند، کمپوستهای جدید را به انواع بیماری ها آلوده خواهند کرد.

معمولا جمعیت مگسها در فصل تابستان و پاییز افزایش می یابد. در طی این فصول تکثیر و مهاجرت مگسهای فورید (Phorid) به شدت زیاد می شود. این مگسها در در اطراف منابع روشنایی بسیار فعال هستند و می توانند برای قارچ چین ها مزاحمت ایجاد کنند.

بر خلاف مگسهای فورید، که آفات فصلی هستند، سیارید ها می توانند در تمام طول سال در مزرعه قارچ حضور داشته باشند و یکی از دلایلی که این مگسها به حشره کشها مقاوم می شوند، همین است.

با استفاده از توری های مناسب، به طوری که در هر سانتی متر مربع کمتر از ۱۶ منفذ داشته باشد، در ورودی ها و خروجی های هوا به محوطه مایه زنی و سالنها، می توان جلوی ورود مگسهای بالغ را به محل مایه زنی و بلوکه زنی و همچنین سالن های کشت گرفت. خروجی هوای سالن چون بوی قارچ و کمپوست می دهند، نسبت به ورودی های هوا، بیشتر مگسها را جذب می کنند. بنابراین توجه بیشتری به نصب توری در خروجی هوا داشته باشید. هرگونه منفذی در کنار دریچه های خروج هوا و دربها و دیوارها بایستی کاملا بسته شود. با استفاده از تله های نوری و کاغذی و تعویض روزانه آنها، تعداد مگسهای وارد شده به سالن را یاد داشت کنید تا در موثر بودن روش کنترل و توری های مورد استفاده، راهنمای شما باشد.

کیفیت کمپوست مورد استفاده نقش مهمی در شیوع و میزان خسارت توسط مگس ها بازی می نماید. آزمایشات و تجربیات زیادی نشان داده است که بین میسلیوم و مگسهای سیارید رابطه آنتاگونیستی وجود دارد. کمپوستی که به خوبی توسط میسلیوم پر شود، مگسهای ماده را برای تخمریزی جذب نمی کند و حجم زیاد میسلیوم در کمپوست، مانع از رشد لاروهای مگس می شود. بر عکس، میسلیوم ضعیف مکان مناسبی برای تخمریزی و رشد و نمو مگسها و لاروهای انها می باشد.

کمپوست تازه مایه زنی شده را بایستی در چند روز اول ورود به سالن، به طریقی از مگسها دور نگه داشت. این کار با رعایت بهداشت، نصب توری مناسب در ورودی ها و خروجی های سالن و استفاده معقول از حشره کشهای مجاز باید انجام شود. در شرایط خاص می توان کمپوست را نیز با حشره کش تیمار نمود.

در موقع استفاده از حشره کش در کمپوست، مخلوط نمودن و توزیع یکنواخت سم در کمپوست بسیار مهم است، چون اثر حشره کش اساسا به سمپاشی تمامیت کمپوست بستگی دارد. اگر قسمتهایی از کمپوست سمپاشی نشوند، آلودگی از آن قسمتها به بقیه قسمتهای کمپوست سرایت خواهد کرد. سمپاشی کمپوست در زمانی بایستی صورت بگیرد که در خلال اسپاون ران، سم و میسلیوم با هم تماس پیدا نکنند، چون در اثر پاشیدن سم روی میسلیوم، سم بر رشد میسلیوم و تشکیل اندامهای میوه دهی قارچ اثر معکوس خواهد گذاشت. بنابراین میسلیوم و حشره کش نبایستی همزمان به کمپوست اضافه شوند. صرف نطر از فرمول سم، باید آن را قبل از مایه زنی با بذر قارچ، به کمپوست اضافه کرد. بدین طریق سطح میسلیوم به سم آغشته نخواهد شد. سمپاشی کمپوست، فقط کمپوست را در مرحله اسپاون ران حفاظت می کند. عدم حفاظت بعد از خاکدهی می تواند منجر به آلوده شدن خاک پوششی به مگس و در نتیجه خسارت به میسلیوم در سطح کمپوست و خاک پوششی شود.

ترکیبات مورد استفاده در خاک پوششی و خاک پوششی آماده بایستی در اتاق تمیزی نگه داری شوند. اگر حشره ای در خاک پوششی وجود دارد، خاک را باید پاستوریزه و یا با فرمالین ضدعفونی کرد. در خلال آماده نمودن خاک پوششی و بعد از آن، برای کنترل لاروها، خاک باید با دیفلوبنزورون (دیمیلین) سمپاشی شود. در موقع سمپاشی خاک پوششی در مرحله آماده سازی آن، باید سمپاشی و مخلوط نمودن سم با خاک یکنواخت و همه جایی باشد. برای سمپاشی، سم را ابتدا در آب حل نمایید و سپس به خاک اضافه کنید. دیمیلین را می توان به روی خاک پوششی نیز اعمال نمود. در اینصورت باید مطمئن شد که سم به همه جای خاک بخوبی نفوذ می نماید. یاداوری می نماید که دیمیلین در آب حل نمی شود، بنابراین در موقع استفاده از آن بایستی مدام آن را هم زد.

بعد از اعمال خاک پوششی، از ورود مگسها به سالن کشت بایستی جلوگیری شود. در صورت لزوم اسپری نمودن سالن با پرمترین توصیه می شود. تولید و یا پخش دود در سالن نیز مانع از ورود مگسها به داخل سالن می شود.

مگسهایی که در زمان میوه دهی ظاهر می شوند، می توانند با استفاده از دود و یا اسپری نمودن با ترکیبات حاوی پیرترید (Pyrethride) کنترل شوند، اگرچه استفاده مداوم از این ماده منجر به بروز مقاومت در حشره می شود. بایستی یاداوری کرد که کنترل حشرات در خلال میوه دهی، اگر با دیگر روشهای کنترل همراهی نشود، خیلی موثر نیست و ممکن است فقط شکل ظاهری و بازارپسندی قارچها را حفظ کند. بنابراین یک مبارزه تمام عیار بر علیه این آفت بایستی صورت بگیرد. لاروهای بعضی از حشرات تحرک بالایی داشته و می توانند در سرتاسر مزرعه پخش شوند. بنابراین از استفاده از یک ماده ضدعفونی کننده در حوضچه جلوی درب ورودی هر سالن فراموش نکنید. در صودت لزوم از لباسها و وسایل تمیز جداگانه برای هر سالن استفاده کنید.

در پایان هر دوره کشت، همه لاروها بایستی توسط کوک اوت کمپوست و سالن از بین بروند. در فرایند کوک اوت لازم است دمای بالای ۷۲ درجه به مدت بیش از ۳ ساعت به همه جای سالن و قفسه ها برسد.

اگر کوک اوت امکان پذیر نیست، کمپوست مصرف شده و سالن بایستی ضدعفونی شوند. همه کمپوست مصرف شده بایستی سریعا از مزرعه دور شود و سالن خالی توسط یک ماده ضدعفونی کننده به خوبی شستشو داده شود.