آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي
آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي و نحوه کنترل آنها برای کنترل موفقیت آمیز آفات و بیماریهایی که عموماً در سالنهای پرورش قارچ ایجاد مزاحمت می کنند نکات زیر را مد نظر قرار دهید؛ 1- استفاده از فیلتر های اسپورگیر در اتاقهای کشت 2- استفاده از البسه و کفشهای ضدعفونی شده در تمام مراحل تولید 3- ضد عفونی سالنهای کشت، ابزارآلات، ملزومات و ... 4- انتقال و دفن مواد زائد و ضایعات حامل از قارچهای مرده و بیمار 5- اسپان در سردخانه و بطور جداگانه نگهداری شود. 6- مگسهای فورید و سیارید به راحتی کپکها، کنه ها و نماتدها را حل می کنند، مراقب آنها باشید. 7- رعایت کلیه نکات بهداشتی از قبیل؛ رفت و آمد کارگران، شستشوی روزانه سالنها، استفاده از ظروف تمیز و ضدعفونی شده، انجام عمل پاستوریزاسیون کامل کمپوست قبل از تخلیه موثر می باشد. 1-بیماریهای قارچی: که مهمترین آنها به ترتیب زیر می باشد؛ 1-1- قارچ كلاهك جوهري : wild mushroom نوعي قارچ از جنس كوپرينوس coprinus spp مي باشد. راه انتشار: اسپور، كمپوست با آمونياك و رطوبت بالا علائم و ميزان خسارت: اين كپك بعد از مايه زني به صورت ميسليومهاي سفيد نازك رشد مي كند سپس كلاهك هاي خاكستري رنگ اين كپك تشكيل مي شود. فعاليت اين قارچ موجب كاهش عملكرد مي شود. پيشگيري: فرآوري بهينه كمپوست، جلوگيري از لزج شدن كمپوست و پاستوريزاسيون مناسب و آمونياك زدايي، حذف بوي آمونياك از بستر كشت توسط تهويه شديد سالنها– كاهش PH- افت درجه حرارت– بازكردن سركيسه ها. 1-2 كپك سبز زيتوني : Olive green mould عامل بيماري chaetomium spp راه انتشار: اسپور و رشد ميسيليوم علائم خسارت: ميسيليوم سفيد نازك تا خاكستري رنگ، اين كپك در كمپوست رشد مي كند، اين كپك بعداً برنگ سبز زيتوني روشن در مي آيد و در اثر فعاليت اين كپك رشد اسپان كند و كمپوست بوي كپك زدگي مي دهد. پيشگيري: تهويه مناسب و جلوگيري از آبياري زياد 1-3 كپك سبز: green mould (آسپرژیلوس) عامل اين بيماريtericoderma spp مي باشد.ن آآمكمكسيمكمبكي راه انتشار: كمپوست با مقادير پائين آمونياك، شرايط غير موازي، مگسها، شرايط غير بهداشتي علائم و ميزان خسارت: پوسيدگي نرم اندام هوايي قارچ و تشكيل توده هاي اسپور به رنگ سبز تيره پيشگيري: رعايت بهداشت و انجام بهينه پاستوريزاسيون كنترل: استفاده از نمك و آهك هيدراته و قارچ كشهاي بنليت و تراكلور 2-بیماریهای باکتریایی یکی از شایع ترین این نوع از بیماریها بيماري باکتریایی بلاچ یا لكه باكتريايي (لکه قهوه ای) (bacteria blotch ) می باشد که عامل این بيماري باکتری بنامpseudomonas tolaasii است. راه انتشار: رطوبت بالا علائم و ميزان خسارت: لكه هاي كوچك قهوه اي تا قهوه اي مایل به زرد در سطح كلاهك قارچ ايجاد مي كند و علائم در زمان برداشت قارچ ظاهر مي شود. پيشگيري: كاهش رطوبت و آبياري سالنهاي توليد با محلولppm 150 كلرين كه لازم است اولاً رطوبت اتاق كشت در حد 85٪ نگهداري و ثانياً پس از آبياري با تهويه هاي مناسب سطح قارچها خشك شود. درجه حرارت بالاي° c 20 باعث گسترش اين بيماري مي شود. كنترل: با تنظيم رطوبت و حرارت همچنين 125 ميلي ليتر آب كلر دار ده درصد را با صد ليتر آب مخلوط و در صد متر مربع آبپاشي مي كنيم. 3-کپکهای پارازیت: که انواع آن به شرح ذیل می باشد؛ 3-1- كپك تار عنكبوتي : soft mildew عامل اين بيماري از جنس ( hyponyces spp ) مي باشد. ميسيليوم اين قارچ به صورت پنبه اي روي سطح خاك پوششي و روي اندام هوايي قارچ خوراكي رشد مي كند ( ميسيليوم اين قارچ روي كمپوست رشد نمي نمايد). راه انتشار: بالا بودن رطوبت و دي اكسيد كربن علائم و ميزان خسارت: هنگام تماس اين قارچ با ميسيليوم قارچ خوراكي، ميسيليوم كپك مانند نرمي به سرعت دور ميسيليوم قارچ ميپيچد و باعت پوسيدگي نرم مي شود. با افزايش دما و رطوبت سطح گسترش توسعه پيدا مي كند و نهايتاً كلاهك نرم و قهوه اي را از بين مي برد. پيشگيري: کاهش دما و رطوبت و تهويه مناسب كنترل: استفاده از قارچ كش های سیستمیک از قبیل؛ مانب، كلروتالونيل، بنومیل و ... 3-2- حباب تر : wet bubble یا میکوگون عامل بيماري ( mycogone spp ) مي باشد. راه انتشار: گرد و غبار، بستر كشت آلوده علائم و ميزان خسارت: علائم اين بيماري بسته به مراحل رشد قارچ متفاوت مي باشد در مراحل ابتدايي قبل از تمايز يابي بافت قارچ به صورت توده بد شكل قهوه اي رنگ درآمده كه ابتدا سفيد كركي ولي با مسن شدن قهوه اي پوسيده مي شود. در مراحل بعدي و پيشرفته لكه هاي قهوه اي بر روي پايه تيغه ها نيز تشكيل مي شود در شرايط رطوبتي بالا لكه هاي زرد كهربايي تا قهوه اي تيره بر روي سطح بافت هاي تمايز نيافته تشكيل مي شود. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي. كنترل: استفاده از قارچ كشهاي زينب، مانب، كلروتانونيل، پركلرورمنگنز، ضد عفوني خاك پوششي با فرمالين يك درصد 3-3- حباب خشك : dry bubble عامل اين بيماري (verticilium fungicola ) مي باشد. راه انتشار: كنيدي هاي قارچ از طريق نخاله هاي موجود در سالن توليد علائم: لكه هاي قهوه اي دارچيني بر روي كلاهك ايجاد کرده و علائم بيماري يك تا دو هفته بعد از آلودگي نمايان می شود. ميزان خسارت اين قارچ نسبتاً زياد است به طوريكه ميتواند در طول 3-2 هفته به طور كامل محصول را از بين ببرد. علائم قهوه اي رنگ اين بيماري مي تواند به سادگي از علائم ناشي از بيماري كه توسط عامل باكتريايي تريكو درمايي اشتباه گرفته می شود. يك روش تشخيص آن است كه قارچ آلوده را در يك ظرف پلاستيكي سر بسته روي چند عدد دستمال كاغذي مرطوب قرار ميدهند رطوبت ظرف موجب تحريك عامل بيماري مي شود. اگر آلودگي ناشي از باكتري باشد رنگ تغييري نمي كند اما اگر ناشي از كپك سبز باشد ( تريكو درمايي ) به رنگ سبز و چنانچه ناشي از حباب خشك باشد به رنگ خاكستري در مي آيد و بافت قارچ پرزي خواهد شد. پيشگيري: رعايت شرايط بهداشتي كاهش رطوبت نسبي ( 85-80 درصد )، تهويه مناسب،كوكات سالنهاي پرورش كنترل: نمك معمولي، هم محصول آلوده و هم عامل بيماري را از بين مي برد. در روي محلي كه آلودگي ايجاد شده است نمك پاشيده و يك ظرف پلاستيكي روي آن قرار داده و پس از يك روز محل آلوده همراه با ظرف را بريده و در خارج از سالن مي سوزانند، برو كلرو منگنز مي تواند اين بيماري را كنترل نمايد. قارچ كشهاي مانب و كلروتالونيل در هنگامي كه اين بيماري هنوز گسترش نيافته باشد ميتواند آن را كنترل نمايد. حرارت بالاي 55 درجه سانتیگراد به صورت خشك در طي 4 دقيقه و مرطوب در طي يك دقيقه ميتواند اين قارچ را از بين ببرد. 4-بیماریهای ویروسی شايع ترين آن بيماري لافرانس مي باشد. گونه A.bisporus مورد حمله یک نوع بیماری ویروسی بنام Die-back قرار می گیرد. علائم این بیماری اولین بار توسط دکتر J.w.sinden در سال 1948 در فارم برادران Lafrance در آمریکا گزارش شد و از آن پس این بیماری بنام لافرانس معروف گردید. راه انتشار: اسپورهاي قارچ – جريان هوا- مگسها – عدم رعايت مسائل بهداشتي علائم: ظهور اندام باردهي با تأخير مواجه و اندام باردهي قارچ داراي كلاهك كوچك و پايه طويل هستند و مناطقي از بستر كشت كاملاً عاري از ميسيليوم مي باشند كه در اين مناطق اندام باردهي به وجود نمي آيد. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي، حذف مگس ها، ضد عفوني محيط كشت. البته گفتنی است بهترین روش پیشگیری و کنترل این بیماری انجام پاستوریزاسیون کمپوست قبل از تخلیه ((Cooking- out به مدت 12 ساعت در 70 درجه سانتیگراد در پایان دوره کشت می باشد. 5- بیماریهای فیزیولوژیکی قهوه اي شدن آنزيمي: آنزيم تيروزيناز باعث قهوه اي شدن قارچ مي شود. آبدهي با كلريد كلسيم مانع از ترشح اين آنزيم مي شود. پولكي شدن: ( scalig ) سطح كلاهك كه در اثر خشكي محيط ايجاد مي شود. نمدي شدن: (stroma ) اين عارضه در اثر رشد تجمعي ميسيليوم به وجود مي آيد و موجب عدم توليد اندام بارهي در نمدي شده ميگردد. اين عارضه در اثر استفاده نادرست از اسپان هنگام مايه زني و يا آلودگي به مواد نقتي ايجاد مي شود. رزكام: ( rose – comb ) در روي كلاهك قارچ برآمدگيهاي بزرگ و متورم ظاهر ميگردد. عامل اين عارضه آلودگي به مواد نقتي نسبت داده شده است.
آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي
آفات و بيماريهاي مهم قارچهاي خوراكي و نحوه کنترل آنها برای کنترل موفقیت آمیز آفات و بیماریهایی که عموماً در سالنهای پرورش قارچ ایجاد مزاحمت می کنند نکات زیر را مد نظر قرار دهید؛ 1- استفاده از فیلتر های اسپورگیر در اتاقهای کشت 2- استفاده از البسه و کفشهای ضدعفونی شده در تمام مراحل تولید 3- ضد عفونی سالنهای کشت، ابزارآلات، ملزومات و ... 4- انتقال و دفن مواد زائد و ضایعات حامل از قارچهای مرده و بیمار 5- اسپان در سردخانه و بطور جداگانه نگهداری شود. 6- مگسهای فورید و سیارید به راحتی کپکها، کنه ها و نماتدها را حل می کنند، مراقب آنها باشید. 7- رعایت کلیه نکات بهداشتی از قبیل؛ رفت و آمد کارگران، شستشوی روزانه سالنها، استفاده از ظروف تمیز و ضدعفونی شده، انجام عمل پاستوریزاسیون کامل کمپوست قبل از تخلیه موثر می باشد. 1-بیماریهای قارچی: که مهمترین آنها به ترتیب زیر می باشد؛ 1-1- قارچ كلاهك جوهري : wild mushroom نوعي قارچ از جنس كوپرينوس coprinus spp مي باشد. راه انتشار: اسپور، كمپوست با آمونياك و رطوبت بالا علائم و ميزان خسارت: اين كپك بعد از مايه زني به صورت ميسليومهاي سفيد نازك رشد مي كند سپس كلاهك هاي خاكستري رنگ اين كپك تشكيل مي شود. فعاليت اين قارچ موجب كاهش عملكرد مي شود. پيشگيري: فرآوري بهينه كمپوست، جلوگيري از لزج شدن كمپوست و پاستوريزاسيون مناسب و آمونياك زدايي، حذف بوي آمونياك از بستر كشت توسط تهويه شديد سالنها– كاهش PH- افت درجه حرارت– بازكردن سركيسه ها. 1-2 كپك سبز زيتوني : Olive green mould عامل بيماري chaetomium spp راه انتشار: اسپور و رشد ميسيليوم علائم خسارت: ميسيليوم سفيد نازك تا خاكستري رنگ، اين كپك در كمپوست رشد مي كند، اين كپك بعداً برنگ سبز زيتوني روشن در مي آيد و در اثر فعاليت اين كپك رشد اسپان كند و كمپوست بوي كپك زدگي مي دهد. پيشگيري: تهويه مناسب و جلوگيري از آبياري زياد 1-3 كپك سبز: green mould (آسپرژیلوس) عامل اين بيماريtericoderma spp مي باشد.ن آآمكمكسيمكمبكي راه انتشار: كمپوست با مقادير پائين آمونياك، شرايط غير موازي، مگسها، شرايط غير بهداشتي علائم و ميزان خسارت: پوسيدگي نرم اندام هوايي قارچ و تشكيل توده هاي اسپور به رنگ سبز تيره پيشگيري: رعايت بهداشت و انجام بهينه پاستوريزاسيون كنترل: استفاده از نمك و آهك هيدراته و قارچ كشهاي بنليت و تراكلور 2-بیماریهای باکتریایی یکی از شایع ترین این نوع از بیماریها بيماري باکتریایی بلاچ یا لكه باكتريايي (لکه قهوه ای) (bacteria blotch ) می باشد که عامل این بيماري باکتری بنامpseudomonas tolaasii است. راه انتشار: رطوبت بالا علائم و ميزان خسارت: لكه هاي كوچك قهوه اي تا قهوه اي مایل به زرد در سطح كلاهك قارچ ايجاد مي كند و علائم در زمان برداشت قارچ ظاهر مي شود. پيشگيري: كاهش رطوبت و آبياري سالنهاي توليد با محلولppm 150 كلرين كه لازم است اولاً رطوبت اتاق كشت در حد 85٪ نگهداري و ثانياً پس از آبياري با تهويه هاي مناسب سطح قارچها خشك شود. درجه حرارت بالاي° c 20 باعث گسترش اين بيماري مي شود. كنترل: با تنظيم رطوبت و حرارت همچنين 125 ميلي ليتر آب كلر دار ده درصد را با صد ليتر آب مخلوط و در صد متر مربع آبپاشي مي كنيم. 3-کپکهای پارازیت: که انواع آن به شرح ذیل می باشد؛ 3-1- كپك تار عنكبوتي : soft mildew عامل اين بيماري از جنس ( hyponyces spp ) مي باشد. ميسيليوم اين قارچ به صورت پنبه اي روي سطح خاك پوششي و روي اندام هوايي قارچ خوراكي رشد مي كند ( ميسيليوم اين قارچ روي كمپوست رشد نمي نمايد). راه انتشار: بالا بودن رطوبت و دي اكسيد كربن علائم و ميزان خسارت: هنگام تماس اين قارچ با ميسيليوم قارچ خوراكي، ميسيليوم كپك مانند نرمي به سرعت دور ميسيليوم قارچ ميپيچد و باعت پوسيدگي نرم مي شود. با افزايش دما و رطوبت سطح گسترش توسعه پيدا مي كند و نهايتاً كلاهك نرم و قهوه اي را از بين مي برد. پيشگيري: کاهش دما و رطوبت و تهويه مناسب كنترل: استفاده از قارچ كش های سیستمیک از قبیل؛ مانب، كلروتالونيل، بنومیل و ... 3-2- حباب تر : wet bubble یا میکوگون عامل بيماري ( mycogone spp ) مي باشد. راه انتشار: گرد و غبار، بستر كشت آلوده علائم و ميزان خسارت: علائم اين بيماري بسته به مراحل رشد قارچ متفاوت مي باشد در مراحل ابتدايي قبل از تمايز يابي بافت قارچ به صورت توده بد شكل قهوه اي رنگ درآمده كه ابتدا سفيد كركي ولي با مسن شدن قهوه اي پوسيده مي شود. در مراحل بعدي و پيشرفته لكه هاي قهوه اي بر روي پايه تيغه ها نيز تشكيل مي شود در شرايط رطوبتي بالا لكه هاي زرد كهربايي تا قهوه اي تيره بر روي سطح بافت هاي تمايز نيافته تشكيل مي شود. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي. كنترل: استفاده از قارچ كشهاي زينب، مانب، كلروتانونيل، پركلرورمنگنز، ضد عفوني خاك پوششي با فرمالين يك درصد 3-3- حباب خشك : dry bubble عامل اين بيماري (verticilium fungicola ) مي باشد. راه انتشار: كنيدي هاي قارچ از طريق نخاله هاي موجود در سالن توليد علائم: لكه هاي قهوه اي دارچيني بر روي كلاهك ايجاد کرده و علائم بيماري يك تا دو هفته بعد از آلودگي نمايان می شود. ميزان خسارت اين قارچ نسبتاً زياد است به طوريكه ميتواند در طول 3-2 هفته به طور كامل محصول را از بين ببرد. علائم قهوه اي رنگ اين بيماري مي تواند به سادگي از علائم ناشي از بيماري كه توسط عامل باكتريايي تريكو درمايي اشتباه گرفته می شود. يك روش تشخيص آن است كه قارچ آلوده را در يك ظرف پلاستيكي سر بسته روي چند عدد دستمال كاغذي مرطوب قرار ميدهند رطوبت ظرف موجب تحريك عامل بيماري مي شود. اگر آلودگي ناشي از باكتري باشد رنگ تغييري نمي كند اما اگر ناشي از كپك سبز باشد ( تريكو درمايي ) به رنگ سبز و چنانچه ناشي از حباب خشك باشد به رنگ خاكستري در مي آيد و بافت قارچ پرزي خواهد شد. پيشگيري: رعايت شرايط بهداشتي كاهش رطوبت نسبي ( 85-80 درصد )، تهويه مناسب،كوكات سالنهاي پرورش كنترل: نمك معمولي، هم محصول آلوده و هم عامل بيماري را از بين مي برد. در روي محلي كه آلودگي ايجاد شده است نمك پاشيده و يك ظرف پلاستيكي روي آن قرار داده و پس از يك روز محل آلوده همراه با ظرف را بريده و در خارج از سالن مي سوزانند، برو كلرو منگنز مي تواند اين بيماري را كنترل نمايد. قارچ كشهاي مانب و كلروتالونيل در هنگامي كه اين بيماري هنوز گسترش نيافته باشد ميتواند آن را كنترل نمايد. حرارت بالاي 55 درجه سانتیگراد به صورت خشك در طي 4 دقيقه و مرطوب در طي يك دقيقه ميتواند اين قارچ را از بين ببرد. 4-بیماریهای ویروسی شايع ترين آن بيماري لافرانس مي باشد. گونه A.bisporus مورد حمله یک نوع بیماری ویروسی بنام Die-back قرار می گیرد. علائم این بیماری اولین بار توسط دکتر J.w.sinden در سال 1948 در فارم برادران Lafrance در آمریکا گزارش شد و از آن پس این بیماری بنام لافرانس معروف گردید. راه انتشار: اسپورهاي قارچ – جريان هوا- مگسها – عدم رعايت مسائل بهداشتي علائم: ظهور اندام باردهي با تأخير مواجه و اندام باردهي قارچ داراي كلاهك كوچك و پايه طويل هستند و مناطقي از بستر كشت كاملاً عاري از ميسيليوم مي باشند كه در اين مناطق اندام باردهي به وجود نمي آيد. پيشگيري: رعايت مسائل بهداشتي، حذف مگس ها، ضد عفوني محيط كشت. البته گفتنی است بهترین روش پیشگیری و کنترل این بیماری انجام پاستوریزاسیون کمپوست قبل از تخلیه ((Cooking- out به مدت 12 ساعت در 70 درجه سانتیگراد در پایان دوره کشت می باشد. 5- بیماریهای فیزیولوژیکی قهوه اي شدن آنزيمي: آنزيم تيروزيناز باعث قهوه اي شدن قارچ مي شود. آبدهي با كلريد كلسيم مانع از ترشح اين آنزيم مي شود. پولكي شدن: ( scalig ) سطح كلاهك كه در اثر خشكي محيط ايجاد مي شود. نمدي شدن: (stroma ) اين عارضه در اثر رشد تجمعي ميسيليوم به وجود مي آيد و موجب عدم توليد اندام بارهي در نمدي شده ميگردد. اين عارضه در اثر استفاده نادرست از اسپان هنگام مايه زني و يا آلودگي به مواد نقتي ايجاد مي شود. رزكام: ( rose – comb ) در روي كلاهك قارچ برآمدگيهاي بزرگ و متورم ظاهر ميگردد. عامل اين عارضه آلودگي به مواد نقتي نسبت داده شده است.
روش های نگهداری قارچ ( نگهداری قارچ با بخار پز کردن)